- 1/2
- Następne
Skorzonera (Scorzonera hispanica) znana też pod nazwą wężymord, czarne korzonki lub czarny korzeń, to bardzo ciekawe, choć mało popularne w naszym kraju warzywo korzeniowe. Roślina należy do rodziny astrowatych i pochodzi z terenów leżących na obszarze Azji oraz południowej oraz środkowej Europy, gdzie nadal jest uprawiana i ceniona za znakomity smak oraz wysokie walory odżywcze. Korzeń skorzonery, przypomina wyglądem korzeń chrzanu lub długiej pietruszki, z tą różnicą, że jego skórka ma bardzo ciemny, brązowy lub prawie czarny kolor. Ukryty pod skórką miąższ jest natomiast biały, delikatny i przypomina w smaku szparagi. Po obraniu ze skórki, miąższ szybko ciemnieje (ze względu na obecność kanalików mlecznych), dlatego warzywo należy obierać w rękawiczkach, a przed ugotowaniem, włożyć na kilka minut do lekko zakwaszonej wody. Początkowo skorzonerę traktowano głównie jako roślinę leczniczą, pomagającą zwalczyć objawy spowodowane ukąszeniem żmii (stad nazwa wężymord), później jednak zaczęto doceniać jaj smak i wartości odżywcze i rozpoczęto uprawę rośliny jako warzywa.
Wartości odżywcze
Ze względu na cenne właściwości odżywcze, skorzonera zasługuje na szczególne zainteresowanie i większą popularność niż dotychczas. W jej korzeniu znajduje się szereg mikro i makroelementów (fosfor, żelazo, magnez, wapń, potas, sód), witaminy (B1, B2, C), kwas nikotynowy, białko oraz naturalne cukry w postaci inuliny, nie podnoszące poziomu cukru we krwi (zalecane dla diabetyków). Po krótkim gotowaniu, korzenie skorzonery nadają się do podania podobnie jak szparagi lub kalafior bądź do przygotowania surówek i sałatek. Z warzywa można również przyrządzić zupy, zapiekanki oraz przetwory.
Opis
Skorzonera jest rośliną wieloletnią, posiadającą długi, biały korzeń okryty ciemnobrązową skórką (dł. ok. 25 – 30 cm. i ok. 3 – 4 cm. średnicy) oraz zielone, wąskie, długie, lancetowate liście, zebrane w niewielką rozetę tuż przy ziemi. W pierwszym roku uprawy, skorzonera rozwija zwykle jedynie liście, w drugim natomiast tworzy wysokie, rozgałęzione pędy kwiatostanowe oraz żółte, dość duże kwiaty, w postaci koszyczków otoczonych płatkami języczkowymi.
Odmiany
Obecnie w uprawie znajduje się głównie jedna, bardzo plenna odmiana „Lange Jan”, która tworzy długie, dobrej jakości korzenie i nie ma tendencji do wcześniejszego wybijania w pęd kwiatostanowy. Wśród innych znanych odmian skorzonery znajdują się również: „Jednoroczna Olbrzymia”, „Czarny Piotruś”, „Wulkan”, „Rosyjska Olbrzymia”, „Duplex” i „Meres”.
Skorzonera (wężymord, czarny korzeń)
Wymagania uprawowe
Mała popularność skorzonery w naszym kraju, może być podyktowana głównie kłopotliwą uprawą warzywa oraz pracochłonnym zbiorem. Skorzonera najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych oraz na żyznych, bogatych w próchnicę i składniki odżywcze, umiarkowanie wilgotnych, głęboko uprawionych i ciepłych glebach o obojętnym lub lekko zasadowym odczynie pH. Uprawa rośliny na podłożu kwaśnym, lekkim lub ciężkim i podmokłym zupełnie się nie udaje, gdyż korzenie nie osiągają odpowiednich rozmiarów, zniekształcają się lub nawet gniją. Warzywo ma natomiast dość małe oczekiwania w stosunku do temperatury i nie tylko lepiej czuje się w klimacie chłodniejszym, ale też w cieplejszych rejonach kraju może pozostawać w gruncie również na zimę. Ze względu na długi okres wegetacji (ok. 6-7 miesięcy), skorzonerę często uprawia się w systemie półtorarocznym, siejąc warzywo w sierpniu i zbierając w październiku następnego roku, chyba, że uprawiana roślina należy do odmian o krótszym okresie wegetacji, których uprawę można zamknąć w jednym sezonie wegetacyjnym. Roczną uprawę można też zastosować w rejonach kraju charakteryzujących się wcześnie rozpoczynającą się wiosną oraz długo trwającym okresem jesiennym.
Nawożenie
Ze względu na bardzo długie korzenie, podłoże pod uprawę skorzonery powinno być głęboko uprawione i zasilone odpowiednimi nawozami mineralnymi, o podwyższonej zawartości potasu (na 1 ha ilość czystego składnika powinna wynosić: 70 kg. N, 90 kg – w trzech dawkach: połowa przed siewam, druga połowa w dwóch dawkach po siewie w VI i w VII, P2O5, 180 kg. K2O). Nawóz należy bardzo dokładnie wymieszać z glebą, inaczej roślina może rozwijać się nierównomiernie, tworząc źle wykształcony korzeń. Skorzonerę można też uprawiać na stanowiskach po oborniku, jednak dopiero w drugim roku po podaniu nawozu, gdyż wcześniejsza uprawa prowadzi do zniekształceń korzeni. Dobrym przedplonem dla skorzonery są ziemniaki, ogórki, pory, cebula i rośliny motylkowe, nieodpowiednim natomiast inne warzywa korzeniowe oraz kapusta, po której korzenie skorzonery mają tendencję do zniekształceń. czytaj dalej...
