Trudno przecenić prozdrowotne właściwości czosnku jadalnego. Na ludzki organizm czosnek działa antybakteryjnie, antywirusowo, przeciwpasożytniczo i przeciwgrzybiczo, a posadzony w ogrodzie odstrasza szkodniki i eliminuje patogeny chorobotwórcze. Podpowiadamy, kiedy sadzić i zbierać czosnek jadalny, jak go pielęgnować i którą odmianę czosnku wybrać, by otrzymać wysoki plon.
Prozdrowotne działanie czosnku jadalnego
Czosnek jadalny, znany również pod nazwą czosnek pospolity (Allium sativum) to bylina uprawiana w cyklu rocznym lub dwuletnim. Jadalną częścią czosnku jest złożona cebula, zbudowana z kilku bądź kilkunastu ząbków. To właśnie niepozorne, małe ząbki stanowią źródło cennych dla zdrowia substancji antybiotycznych. Czosnek wyniszcza drobnoustroje chorobotwórcze i wykazuje działanie przeciwzapalne. Spożywany regularnie zwiększa naturalną odporność organizmu i przyspiesza leczenie chorób dróg oddechowych. Obniża poziom cukru we krwi, reguluje zbyt wysokie ciśnienie, redukuje poziom cholesterolu i działa przeciwmiażdżycowo oraz obniża krzepliwość krwi. Dzięki swojemu działaniu oczyszczającemu wspomaga ponadto usuwanie toksyn, usprawniając pracę wątroby i nerek. Wykazuje również właściwości żółciopędne, poprawia więc trawienie i przeciwdziała wzdęciom. Czosnek stanowi przy tym skarbnicę zbawiennych dla zdrowia przeciwutleniaczy, co czyni go ważnym składnikiem diety w profilaktyce nowotworów. Stosowany zewnętrznie wspomaga leczenie stanów zapalnych skóry, likwiduje kurzajki i przyspiesza gojenie zmian wywołanych chorobami. Jest ponadto cenioną i lubianą przyprawą. Posiada właściwości konserwujące, a jego charakterystyczny aromat i przyjemny, pikantny smak znakomicie pasują do mięsa białego i czerwonego, nabiału, wszelkiego typu marynat oraz sałatek warzywnych.
Jak uprawiać czosnek jadalny?
To panaceum na rozmaite dolegliwości można z łatwością uprawiać we własnym ogródku. Czosnek jadalny ma niskie wymagania uprawowe, jest odporny na choroby i szkodniki, a w dodatku wykazuje doskonałą odporność na mróz. Podobnie jak inne warzywa cebulowe lubi stanowiska otwarte, nasłonecznione oraz gleby próchniczne, bogate w azot, przepuszczalne i wilgotne, najlepiej o odczynie obojętnym. Dobrze udaje się także na słabszych, mniej żyznych podłożach, jeśli tylko są nawożone kompostem albo obornikiem – przefermentowanym lub wysuszonym, granulowanym. Jako roślina azotolubna czosnek jadalny przynosi wysokie plony, gdy jest uprawiany po gatunkach motylkowych, które wzbogacają glebę w ten pierwiastek. Warto sadzić go zatem po fasoli, grochu i bobie. Na przedplon nadają się także warzywa kapustne i dyniowate. Należy przy tym pamiętać, że czosnek jadalny może być uprawiany na dwa sposoby: albo z cebulek powietrznych, albo z ząbków.
Kiedy sadzić i zbierać czosnek jadalny?
Uprawę czosnku jadalnego z cebulek powietrznych i z ząbków można rozpocząć zarówno wiosną, jak i jesienią. Jeśli zależy nam na sadzeniu wiosennym, wybierzmy jak najwcześniejszy termin. Do pracy najlepiej przystąpić już w marcu, by rośliny miały dostatecznie dużo czasu na wykształcenie dużych główek. Sadzenie jesienne czosnku można zaplanować na wrzesień i październik. Ząbki sadzimy, zależnie od ich wielkości, na głębokości 3-5 cm, wciskając je w ziemię pionowo, piętką do dołu. Cebulki powietrzne traktujemy jak nasiona i umieszczamy nieco płycej. Optymalna rozstawa w uprawie czosnku jadalnego wynosi ok. 15-20 x 20-25 cm. Przy jesiennym terminie sadzenia ładnie wykształcone, dorodne główki będą gotowe do zbioru najwcześniej w lipcu. Ząbki posadzone wiosną potrzebują na plonowanie o 4-5 tygodni więcej.
Najlepsze odmiany czosnku jadalnego
Nie mniej istotny od prawidłowej techniki uprawy czosnku jest wybór dobrej odmiany. Różnią się one terminem sadzenia i zbioru, rozmiarem główek, liczbą i ułożeniem ząbków, kolorem łuski oraz walorami smakowymi. W sklepach ogrodniczych znajdziemy bogaty wybór sprawdzonych, polskich odmian, które przynoszą obfite plony w naszym klimacie. Warte uwagi odmiany jare to m.in. średnio wczesne Jarus i Jankiel o białych bądź różowo-białych, zwartych główkach średniej wielkości (30-40 g masy). Do uprawy w przydomowym ogrodzie najlepiej nadają się jednak odmiany czosnku ozimego, wcześniejsze od jarych, dorodniejsze i bardziej plenne. Popularnością wśród ogrodników-amatorów cieszy się wczesny czosnek ozimy Harnaś, który wydaje duże główki (80 g) o licznych ząbkach, okryte szarą łuską. Jest to odmiana o uniwersalnym zastosowaniu: doskonała do długotrwałego przechowywania, polecana do spożycia bezpośredniego i na przetwory. Równie wartościowy jest czosnek ozimy Arkus, który dojrzewa o tydzień później. Odmiana ta wytwarza mniejsze główki (60 g), złożone jednak z większych, regularnie uformowanych ząbków, i ma fioletowo-szarawą łuskę. Wszechstronne zastosowanie w kuchni znajduje również plenny czosnek ozimy Ornak o ponadprzeciętnie dużych (do 100 g), kształtnych główkach z białą łuską łatwą do obrania. Pamiętajmy, by kupować materiał sadzeniowy od sprawdzonych producentów. Przeznaczone do sadzenia główki powinny być opatrzone etykietami z nazwą odmiany i wyrównane pod względem wielkości. Na pojedyncze ząbki dzieli się je dopiero przed sadzeniem. Rozmiar posadzonego ząbka ma duży wpływ na wigor rośliny, a w efekcie na wysokość uzyskanego plonu.
Oregano (Origanum vulgare), czyli lebiodka pospolita, jest byliną pospolicie rosnącą w środkowej Europie. Przewieziona została do Ameryki Północnej, a obecnie upra...
Mało która roślina może pochwalić się tak spektakularną popularnością, jaką w ostatnich latach zdobyła w naszym kraju lawenda. Niewielka, pochodząca...
Najlepszym terminem siewu pietruszki korzeniowej jest wczesna wiosna (zwykle koniec marca lub na początek kwietnia), gdy obeschnie wierzchnia warstwa gleby....
Pietruszka zwyczajna (Petroselinum crispum) jest warzywem często wykorzystywanym w polskiej kuchni, szczególnie do przyrządzania zup. Aromatyczne liście są bogate w...