Warto znaleźć w ogrodzie miejsce na założenie sadzawki (oczka wodnego), która nie tylko będzie się cechować wysokimi walorami ozdobnymi, ale także stanie się ważnym siedliskiem dla flory wodnej i bagiennej oraz pożytecznej fauny, tj. żab, ważek i ptaków. Sadzawka ogrodowa jest również znakomitym miejscem wypoczynkowym – sam jej widok działają uspokajająco na osoby, przebywające w jej pobliżu. Rozmiary i styl sadzawki są uzależnione od wielkości oraz aranżacji ogrodu, a także dostępnych środków finansowych. Może to być większy lub mniejszy zbiornik o kształcie geometrycznym lub nieregularnym, z rozmaicie uformowaną strefą brzegową, a w większym ogrodzie zmieści się nawet kompozycja utworzona z kilku mniejszych zbiorników. Sadzawka ogrodowa stanowi efektowny obiekt, pasujący do niemal wszystkich ogrodów – nie tylko klasycznych, ale i nowoczesnych.
Sadzawka ogrodowa – rodzaje
Podział ze względu na kształt:
Sadzawka ogrodowa o geometrycznym kształcie – jest to zbiornik o płaskich lub podwyższonych brzegach; szczególnie ładnie wygląda na równej powierzchni wyłożonej żwirem, płytkami lub kostką, a także na krótko strzyżonym trawniku lub wśród niskiej roślinności. Jeśli chcemy podkreślić wyraziste linie zbiornika, powinniśmy zaplanować go w centralnej części trawnika, na małym placyku, skrzyżowaniu ścieżek lub na końcu drogi, wyłożonej kostką. Efekt rodem z formalnych ogrodów francuskich nada mu fontanna. Taka sadzawka bardzo ładnie prezentuje się, kiedy przylega jednym bokiem do tarasu lub znajduje się pośrodku kącika wypoczynkowego. Wyraźne linie brzegowe mogą kontrastować ze swobodnie rozmieszczoną roślinnością lub zostać zestawione z surowymi formami żywopłotów i geometrycznych rabat.
Sadzawka ogrodowa swobodnie ukształtowana – tym mianem określa się zbiornik o falistej linii brzegów i łagodnych zboczach; można go założyć wszędzie tam, gdzie trawniki, grupy drzew i krzewów oraz rabaty mają nieregularne linie (m.in. w ogrodach naturalistycznych). Sadzawka taka wprowadza do ogrodu cechy krajobrazu bagiennego. Może też wtopić się w tło innej jego części, np. rabaty bylinowej lub łąki kwietnej. Jako dekoracja sadzawki naturalistycznej znakomicie sprawdzi sie niewielki pomost wykonany z bali lub z desek.
Podział ze względu na rodzaj materiału, użytego do budowy:
Sadzawka betonowa – oczko wodne z betonu wylewanego lub siatkobetonu to najtańszy, najtrwalszy i wyglądający najbardziej naturalnie zbiornik wodny. Jeśli budujemy głębszą sadzawkę z pionowymi ścianami, powinniśmy wyłożyć jej brzegi płytkami lub płaskimi kamieniami – podobnie można zagospodarować brzeg sadzawki geometrycznej. W ścianie zbiornika warto stworzyć specjalną półkę na rośliny (np. w postaci rynny, do której wsypiemy ziemię). Do obudowania brzegów sadzawki geometrycznej szczególnie polecane są materiały takie jak: płytki, gres, kamienie lub wytrzymałe drewno egzotyczne. Na brzegu zbiornika o swobodnym kształcie, którego ściany opadają do wody pod dużym kątem, warto rozłożyć kamienie i posadzić rośliny bagienne.
Sadzawka foliowa – to najczęściej wykorzystywana metoda budowy zbiornika wodnego. Najtrwalszym materiałem jest folia wykonana z PVC: na małe oczka wystarczy zastosować folię o grubości 0.5 mm, większe trzeba wyłożyć materiałem o grubości minimum 1 mm. Do wyboru mamy folię czarną, zieloną, niebieską i taką, której deseń imituje drobny żwirek. Materiał musi wystawać 10 cm poza brzeg zbiornika, aby woda nie spłukiwała ziemi z otoczenia. Można zamaskować go na różne sposoby: przykryć dużymi kamieniami lub żwirem, obłożyć płytkami chodnikowymi albo stworzyć przy brzegu małą rabatę bagienną.
Sadzawka z tworzywa sztucznego – to gotowy plastikowy zbiornik, wkopywany w ziemię, którego głębokość może wynosić do 1,2 m. Sadzawka z tworzywa jest łatwa w montażu i trwała, a jej twarde, szerokie brzegi należy zamaskować roślinami sadzonymi w torbach jutowych, gatunkami okrywowymi bądź pnącymi oraz kamieniami i żwirem. W zbiorniku takim trudniejsze jest utrzymanie równowagi biologicznej. Z drugiej strony jednak łatwo można zamontować go nawet na tarasie.
Sadzawka gliniana – to nieco zapomniany rodzaj sadzawki, posiadający jednakwiele zalet, m.in. niski koszt i łatwość budowy. Gliniany zbiornik ma cechy zarówno zbiornika sztucznego (dno jest odizolowane od podłoża i woda nie podsiąka z gruntu), jak i naturalnego (uszczelnienie wykonuje się z całkowicie naturalnego materiału). Łatwiej stworzyć w nim i utrzymać równowagę biologiczną, ponieważ w warstwie gliny bytują pożyteczne mikroorganizmy, w przeciwieństwie do folii czy siatkobetonu.
Sadzawkę tego typu można założyć tam, gdzie na działce występuje ciężka gleba, najlepiej gliniasta. Dno zbiornika zasypuje się warstwą żwiru o grubości 1-2 cm, a rośliny należy posadzić w podłożu wsypanym do uformowanych w glinie zagłębień lub w specjalnych pojemnikach (koszach).
Planowanie i budowa sadzawki
Wybór miejsca
Sadzawkę prawie naturalną zakłada się zawsze w największym zagłębieniu terenu, gdzie gromadzi się najwięcej wody. Warto przeznaczyć jej miejsce, w którym latem promienie słoneczne docierają przez co najmniej 6 godzin dziennie.
Ukształtowanie terenu
Sadzawka ogrodowa powinna posiadać trzy strefy: strefę błotną o głębokości 0-30 cm, strefę płytką na poziomie 30-50 cm i strefę głęboką – 50-100 cm. Kształtując strefę brzegową trzeba pamiętać, że części zbiornika zwróconej w stronę domu nie możemy obsadzić wysokimi roślinami, które zasłaniałyby nam cały widok. W małej sadzawce ogrodowej najlepiej zastosować do pokrywania zboczy specjalne maty, które następnie obsadzimy roślinami. Brzegi mat przykrywamy grubym żwirem i kilkoma większymi kamieniami, a monotonię takiego kamiennego pasa warto urozmaicić roślinami, doskonałe efekty wizualne uzyskamy również stosując kamienie różnej wielkości. Pięknie będzie wyglądać też murek lub palisada, wystająca bezpośrednio z wody. Drewniane kładki lub małe mostki, biegnące ponad taflą ogrodowej sadzawki, stworzą z kolei prawdziwie sielski widok. Niezależnie od tego, który projekt przemawia nam do wyobraźni najbardziej, pamiętajmy, że w zbiorniku należy utrzymać ponadto strefę płytkiej wody, umożliwiającą drobnym zwierzętom wydostanie się na brzeg.
Nasadzenia roślinne
Najlepsze pory na sadzenie roślin w sadzawce to późna wiosna i wczesne lato. Swobodnie pływające gatunki trzeba umieścić na powierzchni wody, bagienne zaś – posadzić wprost w glebie. Pozostałe gatunki przenosimy do gruntu w koszykach lub workach jutowych, co ograniczy ich ekspansję. Projektując naszą wymarzoną kompozycję pamiętajmy, że brzeg sadzawki rozluźniamy optycznie poprzez nasadzenia punktowe. Warto też wiedzieć, że korzenie roślin szuwarowych powinny znaleźć się 2,5-15 cm pod powierzchnią wody. Młode rośliny głębokowodne umieszczamy z kolei na głębokości 25-30 cm i przesuwamy w miarę wzrostu do głębokości 90 cm. Rośliny zanurzone mogą natomiast rozwijać się na dowolnej głębokości. Sadzawka, w której mają rosnąć duże odmiany grzybieni, musi mieć minimalną głębokość 80 cm.
Zarybianie
W oczku wodnym o głębokości co najmniej 1,2 m mogą zamieszkać ryby, np. pochodzące z Japonii karpie koi, a także karasie, złote orfy i liny oraz jesiotry.
Oświetlenie
Oczko wodne będzie atrakcyjne także w nocy, jeśli je oświetlimy. W tym celu można zainstalować reflektory podwodne, lampy pływające po wodzie lub ustawić lampę przy brzegu i skierować jej światło w kierunku któregoś z okazałych elementów dekoracyjnych: fontanny, rzeźby lub większej, ozdobnej rośliny.
Zabezpieczanie
Jeśli w domu są małe dzieci, na powierzchnię sadzawki należy założyć kratę ochronną.
Przepisy prawne
Przydomowe baseny i oczka wodne o powierzchni do 30 m2 są zwolnione z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę (Prawo budowlane, art. 29, pkt. 15 i 16). Zamiar budowy takich obiektów wystarczy zgłosić na 30 dni przed terminem wykonania, a przystąpić do niej można jedynie wtedy, gdy odpowiedni organ administracyjny nie wniesie sprzeciwu (Prawo budowlane, art. 30).
Pielęgnacja sadzawki
Roślinność
Aby utrzymać kontrolę nad stanem zbiornika, koniecznie trzeba regularnie wycinać nadmiernie rozrastające się rośliny, zwłaszcza tatarak, pałkę i sitowie. Egzotyczne gatunki roślin wodnych, takie jak piscja, hiacynt wodny i azzola podczas pierwszych przymrozków zamarzają i opadają na dno, gdzie gniją i zanieczyszczają wodę. Należy je wyłowić za pomocą chwytaków z długimi trzonkami, a najzdrowsze okazy przezimować w dużym, oświetlonym akwarium.
Uzupełnianie wody
Do koniecznych obowiązków w opiece nad sadzawką należy dolewanie wody. Jeśli jej ubytek jest duży, oznacza to, że warstwa uszczelnień na dnie została uszkodzona i trzeba ją naprawić. Warto sprawdzić ostrym szpikulcem grubość warstwy uszczelniającej. Jeśli wynosi ona mniej niż 20 cm, należy uzupełnić ją do pożądanego poziomu.
Oczyszczanie wody
Jeśli w poprzednim sezonie nie zadbaliśmy o oczyszczenie oczka wodnego z mułu, trzeba to zrobić, gdy tylko mocniej przygrzeje słońce – w przeciwnym razie w zbiorniku rozwiną się glony. Sadzawkę można oczyścić ręcznie (po wyłowieniu ryb i umieszczeniu ich w bezpiecznym pojemniku z ciepłą i czystą wodą) lub stosując specjalny odkurzacz do oczek wodnych. Ogromnie pomocne w utrzymaniu czystości są filtry wodne, niezbędne zwłaszcza, jeśli mamy w sadzawce ryby. Zaleca się instalować je po ustąpieniu mrozów, gdy temperatura wody przekroczy 5°C, przed zimą natomiast czyści się je i demontuje. Do usuwania z oczka wodnego grubszych zanieczyszczeń, wyławiania glonów -i zbierania liści z powierzchni stawu można używać podbieraków, jednak wygodniejszym sposobem jest zastosowanie siatki ochronnej. Gdy w sadzawce ze stojącą wodą rozwiną się glony, do ich zwalczania stosuje się preparaty chemiczne lub sterylizatory UV.
Napowietrzanie wody
Aby zadbać o czystość wody i jej odpowiednie napowietrzenie, można wprawić ją w ruch przez pompy i filtry. Warto też posadzić w zbiorniku rośliny, które zapewnią równowagę biologiczną i sprawią, że woda będzie zawsze przejrzysta. Niezbędną wymianę gazów w oczku wodnym podczas zimy zapewnimy dzięki użyciu sztucznych przerębli.
Efektowna aranżacja oczka wodnego nie jest zadaniem łatwym, jednakże dobry pomysł to już połowa sukcesu. W powyższej galerii zdjęć prezentujemy kilka bardziej i ...
Paprocie są jedną z najliczniejszych gatunkowo grup roślinnych, choć w naszych ogrodach spotyka się jedynie niewielką liczbę ich przedstawicieli. Mimo...