- 1/7
- Następne
Pomimo iż w niektórych krajach bób (Vicia faba) nadal zajmuje stanowiska naturalne (min. w Północnej Afryce), to na ogół spotykany jest raczej głównie w uprawie. Należący do rodziny bobowatych (motylkowych) bób, pochodzi prawdopodobnie z terenów śródziemnomorskich oraz obszarów leżących na Bliskim Wschodzie i jest jedną z najstarszych roślin strączkowych uprawianych przez człowieka. Częścią jadalną rośliny są zamknięte w strąku nasiona, które posiadają w swoim składzie ogromne bogactwo składników odżywczych jak np. wysokowartościowe białka, witaminy (A, C i witaminy z grupy B), minerały (wapń, fosfor, żelazo, magnez), węglowodany oraz kwasy organiczne. Z tego względu nasiona bobu stanowią bardzo wartościowy składnik diety i są wykorzystywane w kuchniach niemal całego świata. Najczęściej spożywa się ugotowane nasiona zielone, zwykle w postaci czystej lub jako dodatek do sałatek oraz potraw gotowanych i pieczonych, ale czasami wykorzystuje się również nasiona suszone, z których przygotowuje się mąkę. Zalety bobu nie kończą się jednak wyłącznie na wysokich wartościach odżywczych, gdyż roślina ma także duże znaczenie uprawne. Jako gatunek należący do rodziny bobowatych, jest w stanie wiązać azot z powietrza za pomocą bakterii brodawkowych żyjących na jego korzeniach i nie tylko nie wymaga dodatkowego zasilania azotem, ale też pozostawia po sobie glebę wzbogaconą w ten pierwiastek, stanowiąc dobry przedplon dla roślin wymagających żyznego podłoża.
Opis
Bób jest rośliną jednoroczną, tworzącą sztywne, wzniesione, słabo rozgałęzione, grube, kanciaste i puste wewnątrz łodygi (w zależności od odmiany dorastające do wys. ok. 40 - 120 cm.) oraz mocny, długi korzeń palowy (ok. 1 m.) z licznymi, drobnymi korzonkami, na których rozwijają się narośla bakterii brodawkowych. Wyrastające na łodydze liście są zielone i złożone z trzech owalnych listków, połączonych z łodygą sztywnym ogonkiem, u podstawy którego znajdują się niewielkie przylistki. Kwiaty rozwijane przez roślinę mają motylkowy kształt i zebrane są w niewielkie 2 - 9 kwiatkowe grona. Na ogół mają barwę białą z ciemnym oczkiem, ale w zależności od odmiany mogą mieć też kolor czysto biały, żółty lub biało-liliowy. Także barwa nerkowatych, dużych, spłaszczonych nasion może być różna dla poszczególnych odmian i chociaż zwykle jest kremowo-zielona lub jasnozielona, może być też różowa, czerwona lub kremowa. Nasiona rozwijają się we wnętrzu grubego, sztywnego, zielonego strąka, którego wnętrze jest wyściełane białą, gąbkowatą, miękką tkanką. Po osiągnięciu pełnej dojrzałości (zbiór na suche nasiona), strąk staje się cieńszy, obsuszony i skórzasty oraz zmienia barwę na fioletowo-brunatną.
Odmiany
Bób posiada wiele wartościowych odmian, różniących się między sobą głównie wysokością, długością okresu wegetacyjnego oraz barwą kwiatów i nasion. Obecnie w rejestrze COBORU znajduje się 18 odmian, wśród których na uwagę zasługują: „Hangdown Biały” (średnio późny, wys. 100 - 120 cm.), „Bartom” (średnio wczesny, wys. 100 - 120 cm.), „Jankiel Biały” (średnio wczesna, wys. 80 - 120 cm.), „Windsor Biały” (średnio wczesna, wys. 100 - 120 cm.), „Bolko” (średnio późna, wys. 90 - 110 cm.) oraz „Karmazyn” (średnio wczesna, o czerwonych nasionach, wys. 100 - 120 cm.).
Wymagania uprawowe
Pomimo iż bób posiada dość wysokie wymagania w stosunku do jakości podłoża oraz rodzaju stanowiska, jego uprawa nie jest zadaniem szczególnie trudnym. Roślina nie ma wysokich oczekiwań w stosunku do temperatury, gdyż należy do warzyw najbardziej odpornych na chłód. Jej nasiona mogą kiełkować już przy temperaturze 2 - 4°C, a siewki znoszą spadki temperatur nawet do - 4°C. Bób najlepiej rozwija się i plonuje na glebach ciężkich, wilgotnych, żyznych, próchniczych i zasobnych w składniki pokarmowe, posiadających obojętny lub lekko zasadowy odczyn pH. Nie odpowiadają mu natomiast gleby lekkie i przepuszczalne, gdyż jest bardzo wrażliwy na niedobory wody i na takich podłożach nie wydaje plonu. Pod jego uprawę należy przygotować stanowisko jesienią, zasilając glebę dobrze rozłożonym kompostem i wykonując głęboka orkę (ze względu na wytwarzanie przez roślinę długiego korzenia palowego). Z wyjątkiem gleb bardzo słabych, bobu nie powinno uprawiać się w I roku po oborniku (najlepiej w drugim lub nawet trzecim roku), gdyż jest wrażliwy na przenawożenie. Bób nie oczekuje również podawania nawozów mineralnych bogatych w związki azotu, ponieważ bakterie brodawkowe żyjące na korzeniach, zapewniają mu w czasie wegetacji wystarczającą ilość tego pierwiastka. Odpowiednia dla bobu ilość czystego składnika na 1 ha. wynosi ok. 40-50 kg. N, 60-80 kg. P2O5 i 120-160 kg. K2O oraz 20-25 kg. MgO. Nawożenie mineralne powinno być jednak wykonywane ostrożnie, najlepiej po wykonaniu oceny żyzności gleby, gdyż bób jest wrażliwy na zasolenie podłoża. Warzywo można uprawiać po wszystkich warzywach i roślinach rolniczych, z wyjątkiem gatunków należących do tej samej rodziny botanicznej.
