- 1/2
- Następne
Wciornastki to licząca sobie ponad 5 tysięcy gatunków grupa owadów, których rozmiar ciała nie przekracza zwykle 1 - 3 mm. Wciornastki na ogół odżywiają się sokami roślin lub nektarem kwiatów (bardzo rzadko bywają też drapieżnikami), ale tylko część z nich stanowi poważne zagrożenie dla roślin.
W Polsce znanych jest ok. 220 gatunków wciornastków, z których kilka uznaje się za groźne szkodniki roślin. Dorosły owad żyje wprawdzie tylko 2 do 4 tygodni, ale może w tym czasie złożyć kilkadziesiąt jaj z których wylęgną się larwy, a następnie rozwiną kolejne owady dorosłe (cykl życiowy trwa ok. 10 – 30 dni). W ten sposób w zależności od warunków klimatycznych, w jednym sezonie wciornastek może wydać od 3 do nawet 13 pokoleń (pod osłonami), co czyni go wyjątkowo niebezpiecznym wrogiem roślin.
Objawy
Pierwszymi objawami pojawienia się na roślinie wciornastków, są maleńkie, jasne, liczne plamki, widoczne na wierzchniej stronie liści lub na pędach. Z czasem plamki przybierają postać wydłużonych, srebrzystych smug, a na ich powierzchni widoczne są drobne, ciemne punkciki, będące odchodami owadów.
Szkodliwość
Szkodliwość tych owadów może być zaskakująco wysoka, gdyż mogą one doprowadzić do całkowitego zniszczenia rośliny i spowodować utratę znacznej części plonu. Ich żerowanie powoduje poważne zaburzenia w rozwoju roślin, objawiające się deformacją liści i pędów, zamieraniem pąków kwiatowych lub odbarwianiem różnych części roślin. Jeśli szkodniki występują wyjątkowo licznie, mogą doprowadzić do zahamowania rozwoju owoców i spadku plonu. Wciornastki są też nosicielami groźnej choroby - wirusa brązowej plamistości pomidora. Owady zimują najczęściej jako osobniki dorosłe (rzadziej larw lub jaj), ukryte w górnych warstwach podłoża lub ewentualnie w resztkach roślinnych, pozostających po zbiorach.
Gatunki wciornastków
Do najbardziej popularnych w Polsce wciornastków należą:
Wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci) – To najbardziej popularny gatunek szkodnika z grupy wciornastków. Owad dorasta do ok. 1 – 1,5 mm. i w ciągu sezonu może wydać od 4 do 7 pokoleń (w zależności od warunków atmosferycznych oraz rodzaju atakowanej rośliny). Wydłużone, wrzecionowate ciało osobnika dorosłego ma barwę brunatną, natomiast wydłużona, obła larwa jest koloru żółto-kremowego. Owady dorosłe w przeciwieństwie do larw, posiadają dwie pary delikatnych, wąskich, jasnych skrzydeł ozdobionych w górnej części ciemniejszym, poprzecznym pasem oraz posiadających postrzępione brzegi. Dzięki skrzydłom wciornastki bez problemu mogą się przemieszczać, szybko kolonizując coraz większe obszary. Larwy żerują zwykle u podstawy liści, owady dorosłe natomiast w ich górnej części. Wciornastek tytoniowiec to szkodnik wyjątkowo wszechstronny, gdyż w jego diecie znajduje się wiele różnych gatunków roślin. Owady najczęściej żerują na porze i cebuli (powodując pojawienie się na liściach długich, srebrzystych smug, silnie zaatakowane liście łamią się, żółkną i zasychają, warzywa wydają mniejsze plony gorszej jakości) i kapuście głowiastej (na powierzchni liści widoczne są duże, obsuszone plamy i drobne, liczne, wypukłe brodawki), a także na tytoniu oraz licznych roślinach ozdobnych (np. daliach, goździkach, chryzantemach, fiołkach) i szklarniowych (paprykę, ogórki, pomidory).
Wciornastek szklarniowiec (Heliothrips haemorrhoidalis) – to kolejny pospolity szkodnik z rzędu wciornastków. Jak sugeruje jego nazwa, najliczniej występuje pod osłonami (głównie w szklarniach), ale w wyjątkowo ciepłych okresach roku może pojawić się także na roślinach uprawianych w gruncie. Owad osiąga długość ok. 1,5 – 2,5 mm. i posiada jasnobrązowe lub żółtobrązowe ciało oraz 2 pary wąskich, mocno postrzępionych na brzegach skrzydeł. Podstawą jego diety są zielone części roślin. Atakuje większość gatunków roślin uprawianych w szklarniach, ale najchętniej żeruje na ogórku, pomidorze i papryce oraz roślinach ozdobnych (niecierpkach, fiołkach afrykańskich, cyklamenach, skrętnikach, gloksynii).
Wciornastek zachodni (Frankliniella occidentalis) – gatunek wciornastka równie popularny jak poprzedni. Najczęściej można go spotkać w uprawach pod osłonami, ale czasami atakuje również rośliny uprawiane w gruncie. Owad dorosły posiada żółto-brązowe lub brązowo-pomarańczowe ciało i dorasta do ok. 1,3 – 1,7 mm. W sezonie może wydać od 5 do 9 pokoleń, żerujących zarówno na pędach i liściach jak i na kwiatach i zawiązkach owocowych. Owady mogą atakować większość roślin uprawianych w szklarniach, ale najczęściej spotykane są na papryce, ogórku i pomidorze oraz na roślinach ozdobnych (np. różach, goździkach). Czasami pojawiają się również w uprawach polowych np. na truskawkach. Poza uszkodzeniami różnych części roślin, szkodnik może dodatkowo przenosić groźne wirusy.
Wciornastek różówek (Thrips fuscipennis) – to kolejny gatunek wciornastka, stanowiącego zagrożenie dla roślin uprawnych. Tego szkodnika można spotkać przede wszystkim na różach oraz na wielu gatunkach roślin z rodziny różowatych (truskawki, maliny, aronii, jeżyny, drzewach owocowych), a także na magnoliach, porzeczkach i borówkach. Dorosły owad dorasta do ok. 1,5 mm. i ma brązowe ciało z żółtymi przebarwieniami oraz ciemne, wydłużone skrzydła o postrzępionych brzegach. Wciornastek różówek żeruje głównie na kwiatach i na pąkach kwiatowych, doprowadzając do zamierania pąków lub deformacji kwiatów. Czasami można go również spotkać na liściach i na pędach.
Inne gatunki szkodliwych wciornastków to między innymi wciornastek grochowiec (Kakothrips robustus – żerujący głównie na wierzchołkach pędów, pąkach kwiatowych i liściach grochu, bobu, wyki oraz innych roślin z rodziny motylkowych) i wciornastek mieczykowiec (Taeniothrips Simple – atakujący kwiaty i liście mieczyków, goździków, irysów).
Wciornastki (wikipedia.org, PaulT, CC BY-SA 3.0)
Metody niechemiczne
Walka z wciornastkami jest dość trudna, gdyż owady szybko się rozmnażają i sprawnie rozprzestrzeniają, a ze względu na mały rozmiar, ciężko jest je w porę zauważyć. Wiele z nich jest też odporna na środki chemiczne. Ponieważ jednak stanowią duże zagrożenie dla roślin, należy wykorzystać wszelkie dostępne środki, aby zapobiec ich rozprzestrzenianiu się. Najlepsze rezultaty w ochronie roślin przed wciornastkami daje połączenie metod profilaktycznych, biologicznych i chemicznych. czytaj dalej...