Peluszka, a właściwie groch pastewny, zwyczajny lub polny, nazywany także grochem błękitnopurpurowym (Pisum sativum subsp. arvense) to typowa roślina pastewna, uprawiana głównie na nasiona, paszę lub nawóz zielony. Podobnie jak groch siewny peluszka należy do rodziny motylkowych, a więc dzięki bakteriom brodawkowym, bytującym na jej korzeniach, może samodzielnie wiązać azot z otoczenia. Ta cenna właściwość jest szczególnie ważna w uprawie roślin na nawóz zielony, która ma miejsce zwykle w poplonie letnim.

 

 

Peluszka jest rośliną o delikatnym pokroju. Jej pędy mogą dorastać do ok. 30-110 cm (wysokość danego okazu zależy od odmiany). Ponieważ są rozgałęzione i dość wiotkie, tworzą na zagonie chaotyczną i poplątana gęstwinę (o ile nie są uprawiane w mieszankach z roślinami wspierającymi). Ich pierzaste liście składają się z 1-3 owalnych, gładkich listków, które u części odmian w górnej części są przekształcone w wąsy. Peluszka na ogół kwitnie na czerwono-różowo-fioletowy kolor, ale u poszczególnych odmian barwa kwiatów może być też biała lub czerwona. Także nasiona mają różny kolor  – są zazwyczaj klasycznie brązowe, kremowe bądź wielobarwne.

 

 

Obecnie w rejestrze COBORU znajduje się 11 odmian grochu pastewnego, wśród których część to rośliny wysokie, dorastające do ok. 110 cm. Są to: „Marych” (odmiana wąsolistna o białych kwiatach),  „Muza” (odmiana wąsolistna o białych kwiatach, uprawiana głównie na nasiona) i „Roch” (odmiana liściasta o kwiatach kolorowych). Pozostałe odmiany są niższe, na ogół nie przekraczają wysokości 85 cm i uprawia się je głównie na nasiona. Występują wśród nich: „Eureka” (o kolorowych kwiatach, liściasta), „Hubal” (o kolorowych kwiatach, liściasta), „Milwa” (o kolorowych kwiatach, wąsolistna), „Model” (o czerwonych kwiatach, wąsolistna), „Pomorska” (o kolorowych kwiatach, wąsolistna), „Sokolik” (o kolorowych kwiatach, wąsolistna), „Turnia” (o kolorowych kwiatach, wąsolistna) i „Wiato” (o kolorowych kwiatach, liściasta).

 

 

Groch pastewny nie jest trudny w uprawie, gdyż posiada niższe wymagania od swojego kuzyna, wysiewanego w celach spożywczych. Najlepiej udaje się na żyznych, świeżych podłożach o odczynie obojętnym, lekkich i umiarkowanie wilgotnych. Nie wymaga intensywnego nawożenia, gdyż składniki pokarmowe w dużej mierze potrafi pozyskiwać z głębszych warstw gleby. Jesienią, przed planowaną uprawą, słabsze podłoże można wzbogacić niewielkimi dawkami nawozów fosforowych (70 kg P2O5/ha) i potasowych (100 kg. K2O/ha), natomiast nawożenie azotem należy pominąć ze względu na fakt samodzielnego wiązania tego pierwiastka przez korzenie roślin. Jeśli gleba ma zbyt kwaśny odczyn, konieczne jest wykonanie wapnowania. 

 

 

Jeżeli peluszka uprawiana jest na nasiona, zwykle sieje się ją w siewie czystym na przełomie marca i kwietnia (jest odporna na niską temperaturę, która ma wręcz korzystny wpływ na kiełkowanie). Jeśli natomiast ma być potraktowana jako poplon letni na nawóz zielony, należy wysiać ją jak najwcześniej po zbiorze plonu głównego (najlepiej w lipcu), nie później jednak niż na początku sierpnia. Nasiona umieszcza się na głębokości ok. 6-8 cm w rzędach wytyczonych co 15-20 cm (przy siewie mieszanki głębokość rowków powinna być zmniejszona do ok. 4 cm). Na 1h trzeba przeznaczyć ok. 140-300 kg materiału siewnego. Norma wysiewu uzależniona jest od odmiany, typu podłoża, zdolności kiełkowania nasion i spodziewanej wysokości roślin. Grunt przed siewem powinien zostać odchwaszczony i spulchniony na głębokości ok. 10 cm.

 

 

Zbiór nasion przypada na okres letni i zwykle ma miejsce w lipcu. Nasiona dojrzewają nierównomiernie i wymagają dosuszenia po zbiorze. Peluszka uprawiana na nawóz zielony powinna natomiast zostać przekopana późną jesienią lub pozostawiona w gruncie na zimę do przemarznięcia (ochrania wtedy glebę przed erozją oraz poprawia jej wilgotność) i przekopana wczesną wiosną.

 

Peluszkę na nawóz zielony najczęściej wysiewa się w mieszankach. Zwykle jej nasiona stanowią  ok. 30-50% materiału siewnego, choć proporcje mogą być różne. Wśród takich gotowych mieszanek  najczęściej spotyka się zestawienia peluszki z jęczmieniem jarym, owsem, pszenżytem, facelią i słonecznikiem. Rośliny wykorzystywane w mieszankach służą zwykle jako elementy wspierające dla peluszki, a przy tym pomagają ochronić glebę przed nadmiernym zachwaszczeniem.

 

 

Podobnie jak inne rośliny z grupy strączkowych, groch pastewny może być atakowany przez szereg chorób (askochytozę, rdze, mączniaki) oraz szkodników (pachówka strąkóweczka, strąkowiec grochowy, oprzędziki, mszyce). Dla lepszej ochrony i poprawy plonowania roślin przed wysiewem poleca się zaprawianie nasion (np. preparatem Vitavax 200 FS lub Nitraginą, zawierającą żywe kultury bakterii, wspomagające wiązanie azotu). Ze względu na ryzyko wystąpienia wspólnych chorób i szkodników peluszki nie należy uprawiać ani przed roślinami motylkowymi, ani bezpośrednio po nich.

 

 

Autor: Katarzyna Józefowicz