- 1/2
- Następne
Uroczo kwitnąca niezapominajka polna (Myosotis arvensis), jest jednoroczną, czasem zimującą rośliną jarą, zaliczaną do bardzo licznej i ciekawej rodziny ogórecznikowatych. Niezapominajka polna nieodłącznie kojarzy się z krajobrazem polskich łąk i lasów, ale równie często spotykana jest też na terenie Europy, Azji i Afryki Północnej. Szczególnie chętnie zasiedla gleby lekkie, przewiewne, piaszczyste, umiarkowanie wilgotne i posiadające lekko kwaśny odczyn pH, ale może także rosnąć na glebach cięższych, gliniastych i stosunkowo wilgotnych. Zwykle można ją znaleźć na leśnych polanach, przydrożach, na łąkach, w rowach, w pobliżu ścieżek, na nieużytkach lub w rzadkich zaroślach. W uprawach roślin użytkowych traktowana jest jako chwast i najczęściej pojawia się w zbożach ozimych i jarych, a także w roślinach okopowych, strączkowych i pastewnych oraz na użytkach zielonych, na ścierniskach, w koniczynie i w ogrodach. Czasami staje się także kłopotliwym chwastem zasiedlającym koniczynę, gdyż jej nasiona trudno jest oddzielić od nasion koniczyny.
Szkodliwość
Pomimo iż niezapominajka polna na terenie upraw jest gatunkiem niepożądanym, zwykle nie stanowi dla roślin większego zagrożenia. Ma stosunkowo małe wymagania pokarmowe i wodne, dlatego podczas wzrostu nie wyjaławia nadmiernie gleby i nie pozbawia innych roślin składników odżywczych. Może natomiast zagłuszać kiełkujące siewki, dlatego powinna być usuwana z upraw, podobnie jak inne chwasty. Problemem jest też jej duża plenność, powodująca szybkie rozprzestrzenianie się i zajmowanie przez roślinę coraz liczniejszych stanowisk.
Opis
Niezapominajka polna jest z reguły rośliną jednoroczną (jarą lub ozimą), ale w sprzyjających warunkach może zimować i stać się gatunkiem dwuletnim lub nawet wieloletnim. Mimo stosunkowo niewielkich rozmiarów, wytwarza mocno rozgałęziony system korzeniowy (sięgający w głąb ziemi na ok. 15 – 20 cm.), pozwalający dobrze wykorzystywać zawarte w podłożu składniki pokarmowe oraz wodę. Niezapominajka polna dorasta do wysokości ok. 15 – 50 cm. i tworzy liczne, cienkie, wzniesione lub pokładające się, obłe, szorstko owłosione, zielone pędy, które rozgałęziają się już u podstawy. Liście w dolnej części łodyg są owalne lub jajowate, krótko ogonkowe i zebrane w niewielką różyczkę. Liście wyrastające na pędach są dłuższe, lancetowate i siedzące. Na zewnętrznej stronie liści, zarówno u starszych roślin jak i u młodych siewek, wyraźnie widoczny jest nerw główny biegnący przez całą długość blaszki. Wszystkie rodzaje liści pokryte są krótkimi, odstającymi włoskami, dlatego w dotyku sprawiają wrażenie szorstkich.
Od wczesnej wiosny (IV) do późnego lata, a w sprzyjających warunkach nawet do jesieni (VIII – X), na szczytach pędów, na krótkich, odstających, sztywnych szypułkach niezapominajka rozwija niewielkie kwiaty zebrane w luźne kwiatostany w postaci skrętek. Pojedynczy kwiat posiada szeroko rozłożone, intensywnie niebieskie płatki korony i żółtą gardziel. Jego średnica nie jest duża i zwykle wynosi ok. 2 - 6 mm. Kwiaty zapylane są przez owady (głównie pszczoły, muchówki i motyle), a po przekwitnieniu przekształcają się w owłosione, brunatne, pękate i zaostrzone na wierzchołku owoce (rozłupkach), zawierające w swoim wnętrzu czarne, lśniące, podłużne, jajowate, gładkie, z jednej strony lekko spłaszczone i zaostrzone na szczycie nasiona. Nasiona roznoszone są po okolicy za pomocą wiatru, jednak czasami mogą przenosić się również na sierści zwierząt (owoce mogą przyczepiają się do niej za pomocą szorstkich włosków). Jedna roślina może wytworzyć w sezonie od 500 do 1000 nasion, a każde z nich może zachować zdolność kiełkowania przez ok. 2 lata, dlatego płodność gatunku jest stosunkowo wysoka. Siewki najliczniej pojawiają się wiosną oraz jesienią i różnią się wyglądem od rośliny dorosłej, gdyż ich pierwsze liście mają początkowo niemal okrągły kształt.
Gatunki podobne
Niezapominajka polna bywa mylona z innymi gatunkami niezapominajek, od których odróżnia się szorstkim, odstającym owłosieniem oraz rozgałęziającymi się już u podstawy łodygami. Jako jedna z nielicznych niezapominajek może też tworzyć kwiaty na najniżej położonych pędach bocznych. Jej kwiaty są też zwykle mniejsze niż u większości innych gatunków niezapominajek.
Profilaktyka
Niezapominajka polna pojawia się w uprawach dość często, ale zwykle nie sprawia większych problemów. Kiedy jednak poczuje się gdzieś zbyt dobrze, może doprowadzić do sporego zachwaszczenia uprawy, dlatego najlepiej pozbyć się jej z terenów użytkowych, zanim stanie sie uciążliwym chwastem. W ograniczeniu liczebności niezapominajki polnej bardzo pomocne są zabiegi agrotechniczne i profilaktyczne. Ponieważ jedynym sposobem rozmnażania rośliny są jej nasiona, krzaczki niezapominajek warto systematycznie niszczyć, zanim zdążą zakwitnąć. Siewki łatwo jest usunąć z powierzchni ziemi za pomocą wiosennego bronowania lub jesiennej podrywki. Starsze rośliny można natomiast wyrywać ręcznie. Dobre rezultaty daje również wykaszanie lub odchwaszczanie nieużytków i terenów przylegających do upraw (np. rowów, ścieżek, międzyrzędzi, poboczy). W ograniczeniu zachwaszczenia uprawy pomaże także wysiew dobrej jakości materiału siewnego, wolnego od zanieczyszczeń nasionami chwastów, racjonalnie prowadzone nawożenie, zmianowanie upraw, właściwe nawadnianie zagonów, wykorzystywanie do nawożenia upraw jedynie dobrze rozłożonych i przefermentowanych nawozów organicznych (min. obornika i kompostu) oraz utrzymywanie odpowiedniego pH podłoża. Na niewielkich obszarach bardzo skuteczną metodą ochrony roślin przed zachwaszczeniem jest także ściółkowanie. czytaj dalej...
