- 1/3
- Następne
Mało chwastów jest tak rozpowszechnionych na świecie jak należący do rodziny kapustowatych tasznik pospolity (Capsella bursa pastoris). Ten jednoroczny lub dwuletni chwast jary, występuje niemal we wszystkich rodzajach upraw roślin użytkowych (w szczególności rzepaku, warzywach strączkowych, korzeniowych i okopowych, rzadziej w zbożach) oraz na licznych stanowiskach naturalnych (min. na ugorach, łąkach, w rowach, przy drogach i na wysypiskach). Preferuje głównie gleby żyzne, przewiewne, próchnicze i umiarkowanie wilgotne, jednak z powodzeniem może też rosnąć na glebach słabszych. Jest uznawany zarówno za chwast segentalny (dostosowany do cyklu rozwojowego rośliny uprawnej), jak i za roślinę ruderalną. Tasznik ze względu na swoją powszechność doczekał się też licznych nazw zwyczajowych i potocznych, wśród których na uwagę zasługują: kaletka pasterska, bydlnik, taszka, torebka pasterska, sercowa torebka, sumki pastusze, kaszka czy serduszka. Gatunkiem podobnym do tasznika pospolitego są tobołki polne, które jednak różnią się od niego kształtem liści, wyglądem kwiatostanów oraz kształtem torebek nasiennych (u tobołków torebki większe, bardziej okrągłe i pękate).
Szkodliwość
Tasznik pospolity mimo swojego delikatnego wyglądu jest chwastem niezwykle groźnym. Rozmnaża się bardzo sprawnie, kwitnąc i zawiązując nasiona od wczesnej wiosny do późnej jesieni (jedna roślina może wytworzyć od kilku tysięcy do ponad 40 tyś. nasion, o żywotności przekraczającej 5 lat), wydając w tym czasie nawet 2-4 pokolenia. Z powodu intensywnego wzrostu tasznik pobiera z podłoża dużo wody i składników odżywczych, zmniejszając ich dostępność dla roślin użytkowych. Gatunek jest również żywicielem licznych patogenów, wywołujących groźne choroby roślin uprawnych, przede wszystkim rzepaku i warzyw z rodziny kapustnych (min. patogenu Plasmodiophora brassicae - wywołującego kiłę kapusty, mątwika burakowego, mszyc).
Tasznik pospolity
Opis
Tasznik pospolity to roślina niezbyt wysoka, wraz z pędami dorastająca do ok. 20-40 (60) cm. wysokości. Przy ziemi tworzy gęstą, zwartą, lekko uniesioną rozetę złożoną z licznych, wydłużonych, całobrzegich lub powcinanych liści z wyraźnie zaznaczonym nerwem głównym, wyrastających na sztywnych, krótkich ogonkach. Gatunek wykazuje dużą zmienność w wyglądzie, dlatego u różnych osobników liście mogą mieć nieco inny kształt (mogą być całobrzegie, ząbkowane, powcinane lub nawet pierzaste). Ze środka rozety liściowej tasznika, wyrastają sztywne, wzniesione i rozgałęzione łodygi, na których pojawiają się nieliczne, drobniejsze liście siedzące. Zarówno łodyga jak i liście są delikatnie owłosione. Tasznik kwitnie już od wczesnej wiosny (IV) i nie przestaje zawiązywać kwiatów aż do późnej jesieni (XI). Jego drobne, czteropłatkowe, białe kwiaty zebrane są na szczytach łodyg w luźne grona, które z czasem się wydłużają i jeszcze bardziej rozluźniają. Po przekwitnieniu kwiaty przekształcają się w bardzo charakterystyczne sercowate, płaskie torebki nasienne tzw. łuszczynki, połączone z łodygą długim, sztywnym i cienkim ogonkiem. W każdej łuszczynce znajduje się od 10 do 20 żółtobrązowych, podłużnych lub wrzecionowatych nasion. Jedna roślina może wytworzyć ich ok. 20-40 tyś. Nasiona po dojrzeniu i wypadnięciu z torebek niemal natychmiast kiełkują, dlatego w ciągu jednego sezonu wegetacyjnego tasznik może rozwinąć nawet 2-4 pokolenia. Roślina zimuje w postaci niewielkiej rozetki liściowej.
Profilaktyka
Tasznik pospolity ze względu na swoją dużą inwazyjność i zagrożenie dla zdrowia roślin uprawnych, powinien być systematycznie usuwany z upraw. Ponieważ jednak jest chwastem trudnym do wytępienia, w skutecznej walce pomocne bywa połączenie ze sobą kilku różnych metod ochrony roślin. Aby ograniczyć występowanie tasznika w uprawach, należy niszczyć rośliny, zanim jeszcze zdążą zawiązać i wysiać nasiona. Taszniki trzeba usuwać nie tylko z upraw, ale także z terenów do nich przyległych np. pasów przydrożnych, międzyrzędzi, ścieżek, rowów i kompostowników. Należy też wysiewać dobrej jakości materiał siewny, pozyskany z pewnego i sprawdzonego źródła (wolnego od nasion chwastów). W ograniczeniu liczebności tasznika może także pomóc zmianowanie, polegające na unikaniu nawet przez kilka lat sadzenia roślin na stanowisku wcześniej zajmowanym przez inne rośliny z tej samej rodziny botanicznej (głównie z rodziny kapustnych). czytaj dalej...