Orzech włoski - uprawa, choroby, cięcie

Jesteś tutaj:

Orzech włoski - uprawa, choroby, cięcie

3,5/5 (22 ocen)
Orzech włoski (Juglans regia) należący do rodziny orzechowatych to duże, masywne drzewo, wydające smaczne i wartościowe owoce. Jest to zarazem jeden z orzechów najczęściej uprawianych w naszym kraju, choć jego wymagania środowiskowe i pielęgnacyjne są stosunkowo wysokie.
 

Opis

 
Orzech włoski w sprzyjających warunkach może osiągnąć wysokość nawet ok. 25-35 m (po 10 latach – ok. 8 m) i rozwinąć koronę o średnicy ok. 2-6 m. Wykształca się ona dość nisko nad ziemią, szeroko rozpościerając swoje potężne konary. Pokaźne rozmiary uniemożliwiają uprawę tego drzewa na małych działkach, wyjątek stanowią jedynie odmiany o słabszym wzroście (np.”Targo”, „Resovia”) oraz rośliny szczepione. Orzechy włoskie zakwitają wczesną wiosną (IV-V), rozwijając długie, wiszące, kotkowate kwiaty męskie oraz znacznie mniejsze kwiaty żeńskie, zebrane po kilka na krótkopędach. Z powodu kaprysów pogodowych, które często zdarzają się w tym okresie, kwiaty orzechów włoskich narażone są na przemarznięcie. Mimo iż uszkodzone drzewa na ogół regenerują się dość dobrze, to jednak spadek plonów w sezonie, w którym wystąpiły duże przymrozki wiosenne, bywa dość znaczny.
 
Orzech włoski posiada bardzo duże, pierzaste liście, złożone z kilku (5-9) mniejszych, jajowatych, sztywnych, zielonych liści z połyskiem. Zawierają one substancję utrudniającą lub nawet uniemożliwiającą wzrost i rozwój innych roślin. tzw. juglon. U orzechów włoskich szczepionych na podkładkach z orzecha czarnego związek ten występuje także w korzeniach, dlatego lepiej nie sadzić w ich bezpośrednim sąsiedztwie żadnych innych roślin użytkowych ani ozdobnych.
 

Wymagania uprawowe

 
Uprawa orzechów włoskich w naszym klimacie nie należy do najłatwiejszych zadań, gdyż te ciepłolubne rośliny mają dość wysokie wymagania środowiskowe. Oczekują stanowisk ciepłych, osłoniętych od wiatru i dostatecznie słonecznych. Ponieważ w czasie ciężkich zim mogą przemarzać, zaleca się uprawiać je w cieplejszych rejonach kraju i unikać sadzenia w zagłębieniach terenu, gdzie tworzą się zastoiska mrozowe. Należy przy tym wybierać odmiany stosunkowo odporne na niskie temperatury.
 
Orzechy włoskie mają nie tylko wysokie oczekiwania termiczne, ale także niemałe wymagania wodno-glebowe. Potrzebują bardzo żyznego, ciepłego i dostatecznie wilgotnego podłoża, głęboko uprawionego i zasobnego w składniki pokarmowe (w tym wapń), o odczynie zbliżonym do obojętnego. Drzewa nie tolerują gleb suchych, podmokłych i zimnych, a okazy rosnące na takich podłożach często chorują i słabo owocują. Przed posadzeniem orzecha włoskiego gleba powinna zostać wzbogacona nawozami organicznymi (np. kompostem lub dobrze rozłożonym kurzakiem), a jej odczyn musi mieć odpowiednią  wartość pH. Po wejściu drzewa w owocowanie zaleca się regularnie uzupełniać ilość składników pokarmowych w glebie, stosując nawozy organiczne (kompost) oraz mineralne nawozy wieloskładnikowe uzupełnione dodatkowo o mikroelementy.
 

Cięcie i formowanie

 
Właściwy dobór stanowiska i odpowiednie przygotowanie miejsca uprawy to jeszcze nie wszystko – aby orzechy włoskie obficie plonowały, należy je też przycinać. Po jesiennym sadzeniu młodych drzewek trzeba je przywiązać do palików (z użyciem elastycznego materiału) oraz zabezpieczyć przez mrozem. W tym celu obsypujemy ich podstawy kopczykami ziemi i owijamy pnie przepuszczalnymi, ale ciepłymi osłonami, np. słomianymi matami. Wiosną (V) w pierwszym roku po posadzeniu u odmian szczepionych uszczykujemy pędy boczne za 2-3 liściem, co pobudza drzewo do wzrostu w górę. Pod koniec lata pędy te całkowicie wycinamy. W kolejnym roku wiosną, kiedy drzewko podrośnie, przycinamy jego wierzchołek lub usuwamy pąk z jego szczytu. Koronę należy uformować na wysokości ok. 1,5-1,8 m. Cięcie wpłynie korzystnie na rozwój drzewa, a nisko osadzona korona nie będzie utrudniała zbiorów ani prac pielęgnacyjnych (np. zabiegów ochronnych). W kolejnych latach cięcie ograniczamy do skracania zbyt silnie rosnących gałęzi i usuwania pędów przemarzniętych, chorych oraz wyrastających poniżej uformowanej korony. Najlepszym terminem na wykonanie tego zabiegu jest późna wiosna (V-VI).
 

Rozmnażanie

 
Orzechy włoskie można rozmnażać na dwa sposoby: z nasion lub przez szczepienie. Pozyskiwanie młodych egzemplarzy z zastosowaniem tej pierwszej metody jest stosunkowo proste, gdyż większość zdrowych i dojrzałych nasion kiełkuje bardzo dobrze, a pozyskane z nich siewki ładnie się rozwijają. Uzyskane w ten sposób sadzonki lepiej sprawdzają się jednak jako podkładki pod odmiany szlachetne niż jako drzewa owocowe, gdyż pierwsze plony wydają dopiero po 10, a nawet po 15 latach uprawy, a poza tym w małym stopniu powtarzają cechy odmianowe okazu matecznego. Znacznie efektywniejszą metodą rozmnażania orzecha włoskiego jest więc szczepienie roślin na odpowiednich podkładkach (czyli na siewkach własnego gatunku lub siewkach orzecha czarnego). Takie drzewa wchodzą w okres owocowania już w 3-4 roku po posadzeniu, dobrze zachowują cechy egzemplarza matecznego i osiągają mniejsze rozmiary. Metoda ta jest jednak dość trudna do zastosowania w warunkach
amatorskich, dlatego zwykle kupuje się gotowe sadzonki w szkółce lub centrum ogrodniczym.
 

Choroby i szkodniki

 
Orzech włoski podobnie jak większość roślin użytkowych narażony jest na wystąpienie chorób i szkodników. Do najczęstszych zagrożeń w uprawie tego gatunku należą choroby takie jak: antraknoza orzecha włoskiego, bakteryjna zgorzel orzecha włoskiego i mączniak prawdziwy, oraz następujące szkodniki: pilśniowiec orzechowy, zwójkówki liściowe i mszyce (zdobniczki orzechowe).
 
 
Autor: Katarzyna Józefowicz

Koniecznie zobacz