- 1/3
- Następne
Fiołek polny (Viola arvensis) znany bardziej jako bratek polny, dziki bratek, bratek drobnokwiatowy lub sierotka, to delikatna, jednoroczna lub dwuletnia roślina zielna, pospolicie występująca na terenie całego kraju. Zaliczane do rodziny fiołkowatych fiołki polne, można spotkać w stanie dzikim np.: na łąkach, polach, nieużytkach, rowach i przydrożach oraz w uprawach roślin użytkowych np.: w zbożach (jarych i ozimych), rzepaku, ziemniakach, burakach, roślinach strączkowych i kukurydzy.
Szkodliwość
Niewielki rozmiar i delikatny wygląd fiołków polnych sprawia, że rośliny nie są traktowane jak groźne chwasty i rzadko podejmuje się z nimi walkę. Warto jednak pamiętać, że fiołek polny to gatunek rosnący bardzo szybko i mający zdolność do sprawnego rozmnażania się w ciągu całego sezonu wegetacyjnego, dlatego jeśli w uprawie pojawi się zbyt licznie, może doprowadzić do znacznego spadku plonu rośliny użytkowej (głównie zbóż i rzepaku). Fiołki polne rozwijają się szybciej niż rośliny uprawne, dlatego największe zagrożenie stanowią dla kiełkujących nasion i młodych siewek. Na ich obecności szczególnie mocno cierpi jęczmień i rzepak, gdyż ich nasiona wschodzą w tym samym czasie, co nasiona fiołków i mogą być łatwo zagłuszane przez szybko rosnące chwasty.
Nie ma jednoznacznych danych na temat szkodliwości fiołka polnego w uprawach, jednak przyjmuje się, że 100 roślin na 1 m.2 może obniżyć plon zboża lub rzepaku nawet o 35%. Co ciekawe, taką liczebność fiołek polny może osiągnąć bez większego problemu, gdyż jedna roślina jest w stanie wydać 2500 nasion (mogących kiełkować przez cały sezon) i rozsiać je po okolicy na kilka sposobów. Najczęściej rozrzuca je za pomocą gwałtownie pękających, dojrzałych torebek nasiennych, ale może też posłużyć się do tego celu się zwierzętami, przenoszącymi nasiona w pokarmowym lub mrówkami, które chętnie zbierają nasiona i transportują je na znaczne odległości. Chwast jest też odporny na wiele substancji chemicznych, dlatego trudno go zwalczyć za pomocą herbicydów.
Fiołek polny w roślinach uprawnych
Opis
Fiołek polny z wyglądu bardziej przypomina miniaturowego bratka niż klasycznego fiołka, dlatego znany jest raczej pod nazwami zwyczajowymi (np. jako bratek polny) niż pod właściwą nazwą botaniczną. Roślina wykształca niewielki korzeń palowy oraz liczne, drobne korzenie wiązkowe, dzięki czemu może sprawnie pobierać z podłoża wodę i składniki odżywcze. Fiołek dorasta zwykle do wysokości 5 – 25 cm., ale na wyjątkowo dobrych stanowiskach, może być dużo wyższy i osiągać nawet 1 m. wysokości.
Początkowo tuż przy ziemi rozwija niewielkie owalne lub okrągłe, młode listki, później jednak zaczyna tworzyć sztywną, kruchą, wzniesioną lub płożącą się łodygę oraz dość duże, zielone, eliptyczne, karbowane liście górne, ozdobione dużymi, pierzastodzielnymi przylistkami i połączone z łodygą ogonkami liściowymi. Od VI - XI roślina rozwija duże, pojedyncze kwiaty o grzbiecistej budowie, wyrastające z kątów liści na cienkich szypułkach. Kwiaty posiadają długą ostrogę oraz kilka płatków. Górny płatek jest na ogół biały z żółto-pomarańczową nasadą, biało-żółty lub lekko fioletowy, natomiast dolny oraz boczne w kolorze intensywnie żółtym. Z kwiatów rozwijają się jajowate, pękate torebki nasienne, zawierające podłużne, początkowo zielone później brązowe, wydłużone nasiona. Po dojrzeniu torebka pęka na trzy części, energicznie rozrzucając nasiona na spore odległości.
Gatunki podobne
Fiołek polny często mylony jest ze sowim bardzo bliskim krewnym, fiołkiem trójbarwnym, od którego różni się nieco mniejszymi kwiatami, występującymi najczęściej w barwach białych i żółtych (czasami z niewielką domieszką koloru fioletowego). Fiołek trójbarwny ma kwiaty większe, intensywnie zabarwione na fioletowo-żółty kolor, wyrastające na dłuższych szypułkach. Odróżnienie obu gatunków jest szczególnie ważne w przypadku zbioru ziela w celach leczniczych, gdyż pierwsza roślina, mimo licznych związków mineralnych zawartych w jej tkankach (saponiny, flawonoidy, garbniki, barwnik antocyjanowy, karotenoidy, kwasy organiczne, sole mineralne, olejki eteryczne, rutynę) nie ma żadnych większych właściwości leczniczych, natomiast druga jest cenioną rośliną zielarską.
Fiołek polny
Profilaktyka
Zwalczanie w uprawach fiołka polnego jest zadaniem dość trudnym, dlatego warto połączyć ze sobą zabiegi profilaktyczne i chemiczne. Do zabiegów profilaktycznych należy przede wszystkim systematyczne bronowanie upraw (dostosowane do gatunku i terminu uprawy danej rośliny użytkowej), zakup i wysiew wolnego od nasion chwastów materiału siewnego oraz nawożenie upraw jedynie dobrze rozłożonymi nawozami organicznymi. Na ograniczenie liczebności chwastów ma także wpływ głęboka orka pożniwna. czytaj dalej...
