Bratek polny należy do rodziny fiołkowatych. Nazywany bywa również dzikim bratkiem, macoszką, sierotką lub kwiatkiem Świętej Trójcy. W stanie dzikim występuje niemal w całej Europie i Azji, w tym na zachodniej Syberii, w Turcji i Iranie. W Polsce gatunek bardzo pospolity. Rośnie na polach, przydrożach i rumowiskach. Ta piękna dzika roślina, choć ma niewielkie kwiaty, zachwyca paletą niezwykłych barw, od intensywnego fioletu, poprzez lawendę, aż do żółci. Wygląda szczególnie urokliwie sadzony w większych skupiskach, w nasadzeniach naturalistycznych i ogrodach leśnych.
Opis
Bratek polny jest niewielką rośliną roczną lub dwuletnią. Zazwyczaj osiąga wysokość od 15 do 30 cm. Tworzy wzniesione lub płożące, silnie rozgałęzione łodygi. Dolne liście prawie okrągłe lub sercowate, grubo karbowane na brzegach. Górne lancetowate opatrzone głęboko powcinanymi przylistkami, również karbowane na brzegach. Nad ciemnozielonymi liśćmi unoszą się delikatne łodygi zwieńczone drobnymi kwiatami. Kwiaty rosną pojedynczo w kątach liści na długich szypułkach, które wyginają się haczykowato ku górze. Górne płatki zazwyczaj są ciemnofioletowe, boczne i dolne zaś jasnofioletowe, żółte lub białe. Kwiaty są bardzo zmienne. Mogą występować w różnych kombinacjach kolorów. Bratek polny kwitnie od czerwca do września.
Wymagania uprawowe
Rośnie dobrze w otwartych słonecznych lub półcienistych miejscach. Odpowiednie będzie podłoże piaszczyste lub piaszczysto-gliniaste, bogate w składniki pokarmowe. Lubi dobrze odsączone, suche i przepuszczalne gleby, o kwaśnym odczynie. Jest rośliną wskaźnikową kwaśnego podłoża.
Uprawa
Nasiona wysiewamy późnym latem bądź jesienią, ponieważ najlepiej kiełkują po stratyfikacji, czyli poddane działaniu ujemnych temperatur. Niezwykle drobne nasiona najlepiej wysiewać bardzo płytko, nie przysypując ich podłożem. Kiełkują nierównomiernie. Wschody mogą nastąpić po przezimowaniu wiosną lub latem. Inne zaś skiełkują dopiero następnej wiosny. Ziemię przed siewem warto wymieszać z nawozem organicznym. W uprawie bratków bardzo ważne jest regularne odchwaszczanie. Trzeba to robić umiejętnie, aby nie uszkodzić delikatnych roślin. Usuwanie przekwitłych kwiatów znacznie przedłuży okres kwitnienia.
Choroby i szkodniki
Bratek polny już w czasie wschodów bywa atakowany przez choroby grzybowe, w tym plamistość z rodzaju Alternaria i rdzę. Częstym problemem są również przędziorki.
Zastosowanie
Oprócz niewątpliwe ładnego wyglądu bratek polny ma również właściwości lecznicze. Wykorzystywanym surowcem jest ziele fiołka zbierane w okresie kwitnienia. Zawiera ono glikozydy, saponiny i garbniki. Z suszonego ziela przygotowuje się lecznicze napary. Bratek jest ceniony za działanie odtruwające. Pomaga pozbyć się z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii. Ma działanie moczopędne. Powszechnie stosowany jest przy problemach skórnych, trądziku, wykwitach i uczuleniach. Zalecany przy kamicy nerkowej, zapaleniach dróg moczowych i chorobach nerek. Ma korzystny wpływ na elastyczność i przepuszczalność naczyń krwionośnych. Pomocny przy nadciśnieniu i chorobie wieńcowej. Zawarte w nim substancje wzmagają produkcję śluzu i ułatwiają odkrztuszanie. Kolorowe, świeże kwiaty możemy wykorzystać do sałatek lub jako ciekawą jadalną dekorację do wielu potraw.
Wrzosiec bagienny jest rośliną zatorfionych łąk i wrzosowisk. W przeciwieństwie do innych gatunków z rodzaju Erica, dobrze czuje się na stanowiskach lekko wilgotny...
Należący do rodziny rdestowatych szczaw polny (Rumex acetosella), nazywany też dzikim szczawiem lub szczawiem mniejszym, jest dość pospolitym chwastem wieloletnim...
Kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis) należąca do rodziny wiechlinowatych to jedna z najcenniejszych i najważniejszych traw pastewnych. W Polsce występuje pospolicie...
Mało roślin jest tak uniwersalnymi chwastami terenów uprawnych jak jednoroczny i bardzo pospolity przetacznik polny (Veronica arvensis). Gatunek występuje powszechnie...
Zaliczany do rodziny astrowatych rodzaj starców, obejmuje wiele gatunków roślin o bardzo zróżnicowanym wyglądzie, budowie, wymaganiach i właściwościach. Znajdują się...
Zaliczany do rodziny astrowatych rumian polny (Anthemis arvensis) to bardzo pospolita, ozima lub jara roślina jednoroczna. Rumian preferuje głównie gleby...
Należące do rodziny kapustowatych tobołki polne (Thlaspi arvense), to bardzo pospolite rośliny jednoroczne jare i ozime, zachwaszczające różnego typu uprawy...