- 1/2
- Następne
Mało roślin jest tak uniwersalnymi chwastami terenów uprawnych jak jednoroczny i bardzo pospolity przetacznik polny (Veronica arvensis). Gatunek występuje powszechnie na obszarze całego kraju aż po tereny górskie i można go spotkać na różnych glebach, zarówno lekkich jak i ciężkich oraz w różnych środowiskach. Przetacznik polny zwykle zasiedla przydroża, zarośla, łąki, polany, nieużytki, tereny ruderalne, pobocza i rowy, ale bardzo często występuje także w różnego rodzaju uprawach, gdyż zachwaszcza większość roślin użytkowych oraz ozdobnych. Często można go spotkać też na pastwiskach i na terenie użytków zielonych.
Ziele przetacznika polnego zawiera glikozyd - aukubinę, jednak roślina nie jest uznawana za wartościowy gatunek leczniczy.
Szkodliwość
Mimo swoich niewielkich rozmiarów, przetacznik polny w uprawach może być bardzo niebezpiecznym i uciążliwym chwastem. Z powodu szybkiego wzrostu, roślina pobiera z podłoża dużo wody i składników pokarmowych, dlatego stanowi poważną konkurencję dla roślin użytkowych. Jej rozgałęzione, gęsto ulistnione pędy, mogą skutecznie zagłuszać młode siewki innych roślin, utrudniając ich wzrost i rozwój. Za próg szkodliwości w przypadku przetacznika polnego uznaje się już wystąpienie ok. 10 – 15 roślin na 1m2. Liczne, rozgałęzione pędy rośliny mogą także utrudniać zbiory rośliny użytkowej.
Opis
Przetacznik polny to jednoroczna, zielna roślina jara, która w sprzyjających warunkach może także zimować. Gatunek wytwarza bardzo drobny, nitkowaty system korzeniowy oraz podnoszące się lub wzniesione, mocno rozgałęzione i silnie owłosione łodygi, dorastające do wys. ok. 5 – 30 cm.. Pędy są zielone lub czerwono nabiegłe i w górnej części pokryte włoskami gruczołowymi. Po ususzeniu nie mają tendencji do czernienia. Na całej długości łodyg rozwijają się liczne, niewielkie, zielone liście. Ich blaszki liściowe są mocno owłosione i posiadają wyraźnie zaznaczony nerw główny oraz karbowane lub piłkowane brzegi. W dolnej części pędu liście są jajowate lub sercowato-jajowate, w górnej natomiast są bardziej wąskie i lancetowate. Na szczycie łodygi, liście przybierają postać całobrzegich, wąskich liści przykwiatowych tzw. przysdek.
Od wczesnej wiosny (IV) do późnej jesieni (X-XI), na szczytach pędów i w kontach liści rozwijają się luźne, groniaste kwiatostany. Kwiaty są niewielkie (2 – 5 mm. średnicy) i wyrastają z pędu na bardzo krótkich szypułkach (czasem są prawie siedzące). Pojedynczy kwiat zbudowany jest z czterech mocno owłosionych, wąskich, lancetowatych, tępo zakończonych, zielonych działek kielicha oraz czterech owalnych, intensywnie niebieskich lub fioletowych płatków korony, zabarwionych u podstawy na biały kolor. Na ich powierzchni widoczne jest ciemniejsze, podłużne żyłkowanie. Jeden z płatków jest też nieco mniejszy i węższy od pozostałych. We wnętrzu kielicha znajdują się dwa jasne, wystające pręciki oraz słupek. Kwiaty są zapylane przez owady, głównie z rzędu muchówek. Po przekwitnieniu przekształcają się w owoce, mające postać spłaszczonych torebek (długich i szerokich na ok. 0,6 – 0,9 mm.). Torebki posiadają na szczycie głębokie wcięcie. Wewnątrz owoców znajdują się małe, tarczowate, odwrotnie jajowate, żółte lub brunatne, pomarszczone na grzbiecie nasiona (dł. ok. 0,9 – 1,3 mm. i szer. 0,6 – 0,9 mm.). Jedna roślina może wytworzyć ok. 50 – 100 nasion, które z reguły są roznoszone przez wiatr. Najwięcej nasion kiełkuje wiosną i jesienią. Młode siewki mają liście w podobnym kształcie jak liście rośliny dorosłej.
Przetacznik polny (wikipedia.org, Walter Siegmund, CC BY-SA 3.0)
Profilaktyka
Szkodliwość przetacznika polnego, który pojawił się w uprawie dość licznie jest na tyle wysoka, że powinno się go systematycznie zwalczać. Zanim jednak zdecydujemy się na wykorzystanie chemicznych środków ochrony roślin, warto zastosować odpowiednie zabiegi profilaktyczne i agrotechniczne, które mogą w znaczący sposób ograniczyć liczebność przetacznika w uprawach. Do najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych i agrotechnicznych należy staranne bronowanie zagonów wiosną i orka jesienna po zbiorach. Zabiegi te niszczą wschodzące chwasty i uniemożliwiają im dalszy rozwój oraz rozmnażanie (nasiona przetacznika najliczniej kiełkują wiosną i jesienią). Ważne jest równie utrzymywanie odpowiednich warunków glebowych (min.: unikanie przenawożenia upraw, dbanie o właściwy odczyn gleby), wykorzystanie do siewu czystego materiału siewnego, wolnego od zanieczyszczeń nasionami chwastów, stosowanie do nawożenia upraw jedynie dobrze rozłożonego kompostu i przefermentowanego obornika oraz usuwanie chwastów z terenów przylegających do upraw (np. przydroży, rowów, pasów oddzielających). Na niewielkich obszarach można również zastosować ściółkowanie rośli użytkowych, zapobiegające rozwojowi przetacznika oraz wielu innych chwastów. czytaj dalej...
