Zapylanie kwiatów i ogród sprzyjający owadom zapylającym

Jesteś tutaj:

Zapylanie kwiatów i ogród sprzyjający owadom zapylającym

3,4/5 (36 ocen)

Zapylanie kwiatów ma znaczący wpływ na wielkość i jakość plonu. W przypadku większości gatunków niezapylone kwiaty nie wytworzą owoców i nasion, a my nie będziemy mieć korzyści z ich uprawy. Proces ten polega na przeniesieniu pyłku na znamię słupka, w wyniku czego następuje zapłodnienie. Często odbywa się ono z wykorzystaniem czynników zewnętrznych, takich jak wiatr, owady, woda czy ptaki i nietoperze.


Sposoby zapylania


Wśród roślin znajdziemy takie, których słupki mogą być zapylane pyłkiem pochodzącym z tego samego kwiatu lub z innego kwiatu rosnącego na tej samej roślinie. Istnieją również rośliny tak przystosowane, by samozapylenie nie było możliwe. W przypadku tych roślin zapylenie następuje w wyniku przeniesienia pyłku z kwiatów innej rośliny pochodzącej z tego samego gatunku, jest to tzw. zapylenie krzyżowe. Ten typ zapylenia jest bardziej korzystny, ponieważ w jego wyniku osobniki potomne będą się charakteryzowały większą różnorodnością genową. W praktyce wśród roślin obcopylnych przeniesienie pyłku zachodzi za sprawą organizmów żywych: owadów (jest to entomogamia) czy ptaków (ornitogamia). Mówiąc szerzej, przenoszenie pyłków przez zwierzęta w ogóle jest nazywane zoogamią. Proces ten może nastąpić również za pośrednictwem innych czynników jak wiatr (wiatropylność, anemogamia) czy woda (hydrogamia).

Owadopylność jest najważniejszym mechanizmem zapylania, drugim co do ważności jest wiatropylność. Rośliny zapylane przez owady wykształciły wiele przystosowań w celu ich zwabienia. Na przykład duże i barwne kwiaty, jeśli kwiaty są małe, zazwyczaj zebrane są w okazałe kwiatostany. Rośliny mogą również wabić owady zapachem lub słodkim nektarem. Z kolei kwiaty roślin wiatropylnych z reguły są niepozorne, ale wytwarzają duże ilości pyłku.


Owady zapylające


W naszej strefie klimatycznej większość, bo nawet 80–90 proc. gatunków roślin jest zapylana przez owady. Szacuje się, że jedna trzecia spożywanego przez człowieka pożywienia uzyskiwana jest w wyniku działalności pszczołowatych, dlatego powinniśmy docenić ich pracę. Plon wielu gatunków roślin niemal w całości zależy od pracy owadów. Proces ten jest bardzo istotny w przypadku roślin sadowniczych, bez niego plon jabłoni, gruszy, wiśni, czereśni, śliw obcopylnych byłby niewielki. Niedostatecznie zapylone owoce malin, truskawek i porzeczek są znacznie mniejsze i zniekształcone. Nie uzyskamy również plonu fasoli, słonecznika i rzepaku oraz wielu innych roślin owadopylnych.

Spośród wielu gatunków tych pożytecznych owadów największą rolę odgrywa pszczoła miodna, która kojarzy nam się głównie z produkcją miodu. Jednak zapylanie przez nią kwiatów ma dużo większe znaczenie dla człowieka. Poza nią w Polsce występuje blisko 450 gatunków zaliczanych do owadów pszczołowatych, które są przystosowane do przenoszenia pyłku z kwiatu na kwiat. Poza pszczołą miodną najczęściej spotykane są murarka ogrodowa, lepiarka wiosenna, pszczoła samotka. Równie istotną grupę stanowią trzmielowate, w naszym kraju występuje ok. 30 gatunków i wszystkie objęte są ścisła ochroną. Kwiaty niektórych roślin są tak zbudowane, że mogą być zapylane jedynie przez trzmiele. Rolę zapylaczy odgrywają również niektóre chrząszcze. Nasz ogród nie mógłby się obejść również bez barwnych motyli i pięknych ciem, choć ich żarłoczne larwy nie są w nim pożądanymi gośćmi.


Spadek liczebności owadów zapylających


Na przestrzeni kilkudziesięciu ostatnich lat liczebność owadów zapylających na całym świecie rażąco spadła. Zmniejszenie się populacji pszczół może skutkować nie tylko znacznymi stratami w uprawach, lecz także nieodwracalnym wymieraniem niektórych gatunków roślin. Tak więc ochrona tych niezwykle pożytecznych owadów jest bardzo istotna dla zachowania bioróżnorodności środowiska. Wymienia się wiele czynników, które miały przyczynić się do wymierania tych owadów. Są to m.in. skażenie środowiska oraz nadmierne i nieumiejętne stosowanie środków ochrony roślin, a także obniżenie odporności pszczół i rozprzestrzenianie się chorób grzybowych i wirusowych dla nich niebezpiecznych. Przyczyniły się do tego również zmiany klimatyczne i masowe usuwanie skrawków zieleni i nieużytków, które stanowią siedlisko i źródło pokarmu owadów zapylających. czytaj dalej...

Koniecznie zobacz