- 1/2
- Następne
Wśród licznych gatunków traw pospolicie występujących na terenie naszego kraju, znajduje się między innymi należąca do rodziny wiechlinowatych tomka wonna (Anthoxanthum odoratum). Roślina jest popularna nie tylko w Polsce, ale też w innych krajach świata i można ją spotkać na obszarze całej Europy, Azji Zachodniej i Północno-zachodniej Afryki. Tomka jest wieloletnią trawą kępkową, o dużej wytrzymałości na niesprzyjające warunki atmosferyczne (odporna na niskie temperatury i suszę) i bardzo niskich wymaganiach pokarmowych. Najczęściej zasiedla gleby słabe, lekkie, suche i ubogie w substancje odżywcze (o małej zawartości azotu i fosforu), ale może także rosnąć na stanowiskach bardziej wilgotnych np. terenach pobagiennych. Jest gatunkiem tolerancyjnym na odczyn pH, dlatego występuje zarówno na glebach zasadowych jak i na kwaśnych. Można ją spotkać na słonecznych, leśnych polanach, nieużytkach, ubogich stanowiskach łąkowych i na obrzeżach lasów (szczególnie iglastych). Na glebach ubogich, lekkich i suchych, tomka pełni rolę przeciwerozyjną i zapobiega degradacji podłoża. Chociaż z reguły tomka nie jest trawą konkurencyjną i ekspansywną, na stanowiskach szczególnie odpowiadających jej wymaganiom, w krótkim czasie może zacząć dominować, wypierając inne gatunki roślin, głównie należących do tej samej rodziny botanicznej (inne trawy). Tomka wonna bardzo źle znosi udeptywanie, niskie koszenie i obecność większych ilości azotu w podłożu. Jest także rośliną światłolubną i nie toleruje zacienienia.
Zastosowanie
Tomka wonna pomimo swoich niewielkich wymagań, nie jest wartościową trawą pastewną. Źle znosi deptanie i częste koszenie, dlatego zupełnie nie nadaje się na łąki często koszone. Roślina tworzy też liczne, sztywne, twarde pędy generatywne i bardzo wcześnie rozpoczyna wegetację (często zakwita już w kwietniu i może kwitnąć aż do jesieni). Jej liście mają bardzo niską zawartość składników odżywczych, natomiast są bogate w związki ciężkostrawne (celulozę, hemicelulozę, ligniny) i zawierają toksyny (glukozydy cyjanogenne i kumarynę). Niektóre związki chemiczne zawarte w liściach (szczególnie kumaryna), nadają trawie mocny i bardzo charakterystyczny aromat, wyczuwalny także w sianie (szczególnie intensywny po roztarciu liści) oraz gorzki, nieprzyjemny smak. Ze względu na liczne, dość twarde pędy generatywne, intensywny zapach oraz małą smakowitość liści, trawa jest zwykle pomijana przez zwierzęta, dlatego nie warto jej wysiewać na pastwiskach. Specyficzny aromat tomki może też dostawać się do mięsa zwierząt nią karmionych i długo w nim pozostawać. Tomka może być traktowana jako rodzaj paszy jedynie na słabo nawożonych i rzadko koszonych stanowiskach łąkowych, zakładanych na słabych i ubogich w substancje odżywcze glebach. Jednak nawet wtedy polecana jest raczej jako dodatek do paszy niż jako główna roślina paszowa. Z takich upraw może być także wykorzystywana jako roślina ściółkowa.
Tomka wonna nie nadaje się także do zakładania trawników użytkowych (np. rekreacyjnych, sportowych), gdyż bardzo źle znosi częste i niskie koszenie, a także nie jest odporna na deptanie. Związki chemiczne zawarte w roślinie, mogą też powodować zahamowanie wzrostu i rozwoju innych gatunków traw.
Tomka wonna (wikipedia.org, Kristian Peters - Fabelfroh, CC BY-SA 3.0)
Opis
Tomka wonna jest luźnokępkową, wieloletnią trawą trwałą, tworzącą mocny system korzeniowy, dorastający nawet do 1 m. długości oraz liczne, niezbyt wysokie, wzniesione pędy generatywne (wys. ok. 40- 50 cm.) i mniej liczne, niższe pędy wegetatywne. Pędy są zwykle gładkie i posiadają jedynie do 3 międzywęźli. Z najniżej położonych na pędzie międzywęźli mogą wyrastać nowe pędy boczne. Liście są zielone i mają płaską, gładką lub lekko owłosioną blaszkę liściową, ze słabo widocznymi bruzdami. Liście wyrastające na obu rodzajach pędów wyraźnie różnią się między sobą. Na pędach generatywnych są krótkie i wąskie (dł. ok. 15 cm. i szer. ok. 5 mm.), na pędach wegetatywnych są szerokie i długie (dł. ok. 30 cm. i szer. ok. 9 mm.). Liście posiadają także krótkie, tępo zakończone lub ząbkowane języczki (ok. 5 mm. dł.) oraz otwarte, gładkie lub pokryte długimi włoskami pochwy liściowe.
Wczesną wiosną (IV –V), na szczytach pędów generatywnych rozwijają się kłosowe, zwarte, krótkie, walcowate, zielone lub zabarwione na kolor fioletowy kwiatostany (kłos pozorny). Kwiatostan dorasta do wys. ok. 2 – 8 cm. i jest złożony z krótkich, przylegających do osi pędu gałązek, na których znajdują się 3-kwiatowe kłoski. Kwiaty osłonięte są błoniastymi, cienkimi plewami, pozostającymi w kłosie nawet po dojrzeniu nasion (ziarniaków). Z trzech rozwijających się w kłoskach kwiatów, tylko jeden jest płodny, pozostałe natomiast tworzą rodzaj wąskich, czerwonawych, lekko owłosionych, ząbkowanych na szczycie plew, dlatego dojrzały ziarniak wygląda tak, jakby posiadał dwie pary plew. Para plew wykształcona z kwiatów posiada ości (jedna plewka posiada krótką, wyprostowaną ość, druga natomiast długą, ciemną, wygiętą i skręconą na końcu). Dojrzały ziarniak ma lekko wydłużony, jajowaty kształt oraz matową, powierzchnię i jest ściśle otoczony błyszczącymi, bezostnymi gładkimi plewkami (po dojrzeniu nie wypada z plewek). czytaj dalej...
