- 1/3
- Następne
Psianka czarna (Solanum nigrum) to dość pospolita roślina jednoroczna, zaliczana do ogromnej rodziny psiankowatych. Gatunek występuje posolicie na terenie całego kraju i najchętniej zasiedla gleby próchnicze, przepuszczalne, żyzne, przewiewne, ciepłe, świeże, umiarkowanie wilgotne, lekkie, bogate w azot i składniki pokarmowe. W naturze psianka czarna spotykana jest głównie na łąkach, śmietniskach, terenach ruderalnych, widnych polanach leśnych i w zaroślach. Na polach i w ogrodach, pojawia się najczęściej w uprawach roślin okopowych (szczególnie w ziemniakach i burakach), w zbożu jarym oraz w kukurydzy, jednak czasami zachwaszcza również inne uprawy np. truskawki, warzywa, sady i ogrodowe rośliny ozdobne. Ze względu na swoją popularność oraz właściwości trujące, psiaka doczekała się też wielu nazw zwyczajowych jak np. czarci kartofel, czarcie kulki, psianki czy psie jagódki. Psianka czarna jest też rośliną barwierską.
Szkodliwość
Szkodliwość psianki czarnej w uprawach jest bardzo wysoka i to z kilku rożnych powodów. Ze względu na szybki wzrost i rozwój roślina pobiera z gleby duże ilości wody i składników pokarmowych, ograniczając w ten sposób ich dostępność dla roślin użytkowych. Jej dość duże, liczne i szerokie liście z łatwością mogą zagłuszyć kiełkujące siewki roślin uprawnych, uniemożliwiając im prawidłowy wzrost i rozwój. Już obecność 0,5 psianki na 1m2. może doprowadzić do spadku plonu buraka nawet o 5%. Roślina znajdująca się na zagonach może też skutecznie utrudniać zbiory, gdyż jej korzeń oraz rozgałęziona łodyga zahaczają się o ruchome części maszyn i oplątują wokół narzędzi ogrodniczych (np. wideł). Psianka czarna jako roślina należąca do tej samej rodziny botanicznej co ziemniaki, może być też groźnym nosicielem wspólnych dla obu gatunków chorób o podłożu bakteryjnym. Jest też żywicielem pośrednim bardzo groźnego szkodnika ziemniaków – mątwika ziemniaczanego. Psianka czarna posiada też silne właściwości trujące, dlatego może być bardzo groźna dla zwierząt gospodarskich oraz dla ludzi. Szczególnie niebezpieczne są jej niedojrzałe owoce, w których znajdują się szkodliwe dla zdrowia glikoalkaloidy (min. solanina, solaneina, solaceina, solasonina) i saponiny. Związki toksyczne zawarte są także w pozostałych częściach rośliny. Po ich spożyciu, u ludzi, zwierząt lub ptactwa domowego, mogą pojawić się biegunki, wymioty, stany zapalne błon śluzowych, zaburzenia krążenia, rozszerzenie źrenic, zaburzenia w oddychaniu, podrażnienie układu pokarmowego i nerwowego oraz uszkodzenie nerek. Z tego względu roślinę należy bezwzględnie usuwać z łąk, pastwisk, użytków zielonych oraz z ogrodów (szczególnie wtedy, gdy w ogrodzie przebywają dzieci).
Opis
Psianka czarna to ciepłolubna, jara roślina jednoroczna, dorastająca do wysokości ok. 15 – 60 cm. i rozwijająca niezbyt długi, wrzecionowaty korzeń. Jej główną częścią naziemną jest wysoka, wzniesiona, sztywna, mocno rozgałęziona, graniasta, ciemnozielona lub lekko zabarwiona na brązowo-fioletowy kolor łodyga, z której na krótkich ogonkach wyrastają liczne, dość duże (ok. 6 cm. długości i podobnej szerokości) jajowate lub rombowate, zatokowo powcinane, zielone liście z wyraźnie zaznaczonym unerwieniem. Powierzchnia łodygi, a czasem również blaszki liściowe, pokryte są szorstkimi, krótkimi włoskami. Od VII do X z węzłów znajdujących się na pędach powyżej lub poniżej liści, wyrastają niewielkie kwiaty, zebrane w luźne kwiatostany (podbaldaszki). Pojedynczy kwiat jest nieduży (ok. 6 – 7 mm. średnicy) i posiada białe lub kremowe, szeroko rozłożone płatki korony oraz mocno wystające pręciki z intensywnie żółtymi pylnikami, wyraźnie widoczne w centralnej części kielicha. Po zapyleniu kwiaty przekształcają się w kuliste, nieduże owoce (jagody, średnicy ok. 10 mm.) zebrane w luźne grona i zwisające do dołu na krótkich szypułkach. Początkowo jagody mają barwę zieloną, po dojrzeniu stają się ciemnogranatowe lub prawie czarne. W ich mięsistym wnętrzu znajdują się matowe, jasnożółte, owalne, lekko spłaszczone nasiona, które są w stanie wykiełkować krótko po opadnięciu na ziemię (o ile warunki będą okażą się sprzyjające). Pierwsze siewki psianki czarnej ukazują się zwykle na przełomie maja i czerwca, jeśli tylko temperatura w tym czasie jest dostatecznie wysoka (rośliny nie tolerują chłodów). Jedna roślina może wydać w sezonie ok. 500 nasion. Nasiona mogą w stanie nienaruszonym przejść przez układ pokarmowy zwierząt, dlatego na pola uprawne najczęściej dostają się razem z nieprzefermentowanym obornikiem lub źle rozłożonym kompostem. Cała roślina wydziela niezbyt przyjemny zapach. czytaj dalej...
