- 1/2
- Następne
Owies głuchy (Avena fatua) to jeden z najczęściej spotykanych jednorocznych chwastów jarych, występujących głównie w uprawach roślin zbożowych oraz na plantacjach ziemniaków, buraków, kukurydzy i roślin strączkowych (głównie grochu). Gatunek zaliczany wcześniej do traw, obecnie należy do rodziny wiechlinowatych i jest jednym z 35 gatunków rodzaju owies (Avena). Owies głuchy posiada szereg określeń zwyczajowych, dlatego często spotyka się go pod nazwą: owiesik, owsik lub owies chodzący (za sprawą nasion, posiadających zdolność wkręcania się w podłoże).
Szkodliwość
Owies głuchy jest bardzo groźnym i niezwykle inwazyjnym chwastem rodzimym, którego zasięg występowania obejmuje nie tylko Polskę, ale również całą Eurazję oraz północną Afrykę. Ponieważ roślina rozpoczyna swój rozwój wczesną wiosną, jest spotykana głównie w uprawach zbóż jarych min. pszenicy i jęczmienia (znacznie rzadziej występuje w zbożach ozimych). Pomimo iż owies głuchy wydaje się być rośliną bardzo delikatną, ma zaskakująco duże zapotrzebowanie na wodę i substancje odżywcze (pobiera nawet dwa razy więcej wody niż owies zwyczajny lub parzenica), dlatego jego szkodliwość w stosunku do roślin uprawnych jest bardzo wysoka. Już 10 roślin występujących na 1m2. może zmniejszyć plon zboża o 10%, a przy 100 roślinach na 1m2, plon spada nawet o ponad połowę. Dzieje się tak, ponieważ kiełkujące nasiona rozwijają się szybko, konkurując z roślinami uprawnymi o składniki pokarmowe, wodę oraz światło. Owies głuchy, podobnie jak zboża jare, zakwita latem (VI-VIII), ale jego nasiona dojrzewają nieco wcześniej niż nasiona zbóż, dlatego wysiewają się, zanim jeszcze nastąpi zbiór gatunku uprawnego. Dzięki temu mają zagwarantowaną kontynuację rozwoju w następnym i w kolejnych sezonach. Dodatkową cechą przystosowawczą, pozwalającą roślinie przetrwać niesprzyjające warunki, jest zachowanie przez nasiona zdolności kiełkowania przez ok. 10 lat. Nasionom nie szkodzi również głęboka orka, gdyż są one w stanie przebić się nawet przez 20-centymetrową warstwę podłoża. Łatwość krzyżowania się gatunku z owsem uprawnym powoduje też dużą zmienność w wyglądzie roślin, co dodatkowo utrudnia ich rozpoznanie i przyczynia się do zmniejszenia skuteczności zabiegów ochronnych.
Opis
Owies głuchy dorasta do wysokości ok. 60-120 cm. (jedynie w zbożach ozimych osiąga zaledwie 20 cm. wysokości), dlatego w czasie pełnej wegetacji jego typową formę można dość łatwo odróżnić od uprawianego owsa zwyczajnego, który na ogół nie przekracza wysokości ok. 1m. wys. Pierwsze liście owsa głuchego są wąskie, niezbyt długie i owłosione u podstawy. Szorstkie włoski znajdują się także na pochwie dolnych liści. Liście starsze są szersze, dłuższe i pozbawione owłosienia. Ich cechą charakterystyczną jest skręcanie się w lewą stronę, co różni je od liści jęczmienia oraz pszenicy i pozwala rozpoznać roślinę w stosunkowo wczesnej fazie rozwoju. Liście pozbawione są także charakterystycznych dla innych zbóż „uszek”, występujących w miejscu połączenia ze źdźbłem. Owies głuchy rozwija wiechowaty, rozpierzchły kwiatostan (większy i bardziej rozłożysty, niż u owsa zwyczajnego), złożony z szorstko owłosionych, wyrastających poziomo ze sztywnej łodygi gałązek, zakończonych zwisającymi, luźnymi kłosami. Plewy okrywające poszczególne kwiaty są długie i wyraźne, a ich szczyty rozdwojone. Z dolnej plewki, porośniętej u podstawy pomarańczowo-brązowymi włoskami, wyrasta mocna, sztywna, długa, zagięta w połowie i skręcona na szczycie ość, która posiada zdolność dalszego skręcania się pod wpływem wilgoci, dzięki czemu potrafi dobrze zakotwiczyć się w podłożu. Dojrzewające ziarna (oplewione ziarniaki) są brunatne, duże, długie i szorstko owłosione. Jedna roślina może ich wytworzyć od 200 do 1000, co sprawia, że gatunek jest wyjątkowo inwazyjny. Część nasion rozsiewana jest za pomocą wiatru, inne roznoszą odżywiające się nimi zwierzęta, a jeszcze inne zostają zebrane wraz ze zbożem uprawnym i wysiane w kolejnym roku, dzięki czemu ponownie infekują całą uprawę. Owies głuchy nie jest jednak rośliną, która chętnie urośnie w każdym miejscu. Zwykle preferuje gleby o podwyższonej zawartości węglanu wapnia i azotu, ciężkie, gliniaste i stosunkowo wilgotne. Nie lubi podłoży przepuszczalnych i suchych, na których rozwija się bardzo słabo. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby wysiane nasiona poczekały w glebie nawet kilka lat na dogodne warunki i w odpowiednim czasie wykiełkowały, dając początek następnemu pokoleniu chwastów.
Owies głuchy
Profilaktyka
Walka z owsem głuchym w uprawach jest zadaniem trudnym, pracochłonnym i kosztownym, dlatego bardzo ważna jest w tym przypadku profilaktyka. Systematyczne, mechaniczne lub ręczne odchwaszczanie upraw warzywnych (zanim jeszcze owies zdąży zakwitnąć), daje dużą szansę na zmniejszenie ilości owsa głuchego w kolejnych sezonach wegetacyjnych. Pozwala też uniknąć rozsiewania się chwastów na sąsiednie zagony. Zabieg ten nie zawsze jest jednak możliwy do przeprowadzenia w uprawie zbóż na dużych obszarach. W ich wypadku zadawalających efektów nie da również orka przedsiewna, gdyż nasiona owsa głuchego mogą z powodzeniem wykiełkować nawet z głębszych warstw podłoża. Dlatego też profilaktyka ochrony zbóż przed owsem głuchym polega głównie na zakupie dobrej jakości, niezainfekowanego materiału siewnego (pozyskanego z pewnego źródła, najlepiej kwalifikowanego), zmianie zboża do siewu co kilka lat oraz starannym czyszczeniu maszyn siewnych i sprzętów wykorzystywanych do zbiorów. czytaj dalej...
