- 1/2
- Następne
Szarłat szorstki (Amaranthus retroflexus) to bardzo popularna w Polsce roślina jednoroczna z rodziny szarłatowatych. Gatunek posiada kilka nazw zwyczajowych, z których najpopularniejsze to amarntnik i amarantus. W środowisku naturalnym występuje na stanowiskach ruderalnych, na nieużytkach, przydrożach, łąkach i polanach, natomiast w uprawach może pojawić się na zagonach z roślinami okopowymi (buraki, ziemniaki), strączkowymi i kukurydzą oraz w zbożu jarym.
Szkodliwość
Szarłat szorstki występujący na stanowiskach naturalnych nie stanowi dla innych roślin większego zagrożenia, ale jeśli pojawi się w uprawach, staje się bardzo groźnym chwastem segetalnym (czyli chwastem mającym zbliżony cykl życiowy do rośliny uprawnej).
Jego szkodliwość dla roślin uprawnych jest wyjątkowo duża i to z kilku różnych powodów. Szarłat szorstki rośnie i rozkrzewia się bardzo szybko, w tym czasie pobierając z gleby duże ilości wody i składników pokarmowych, przez co zaczyna ich brakować dla roślin uprawnych. Najchętniej wybiera i zasiedla stanowiska dobrze oświetlone oraz gleby dostatecznie wilgotne, próchnicze, żyzne, lekkie, ciepłe i bogate w azot. Do rozwoju potrzebuje ciepła, dlatego zaczyna kiełkować dość późno (koniec wiosny – początek lata).
W sprzyjających warunkach rozwija się jednak i rozrasta bardzo szybko, zabierając roślinom uprawnym nie tylko wodę i składniki odżywcze, ale także miejsce do rozwoju oraz światło. Jego szkodliwość jest tak wysoka, że już obecność 2 roślin na 1m2. może doprowadzić do spadku plonów buraka cukrowego o 5% (obniżenie plonu o 5% w przypadku kukurydzy powoduje wystąpienie w uprawie ok. 4 roślin na 1m2.). Dodatkowym zagrożeniem dla roślin uprawnych, wynikającym z obecności szarłatu szorstkiego jest fakt, iż roślina jest żywicielem lub gospodarzem kilku rodzajów patogenów, odpowiadających za bardzo groźne choroby roślin uprawnych (min.: grzyba Aphanomyces cochlioides - wywołującego zgorzel siewek buraka oraz grzyba Cercospora beticola - odpowiedzialnego za chwościk buraka). Warto również pamiętać, że szarłat szorstki może osiągać duże rozmiary, dlatego już kilka roślin występujących w uprawie, będzie skutecznie utrudniało zbiory rośliny użytkowej.
Opis
Szarłat szorstki dorasta do wysokości ok. 20-90 cm., ale w sprzyjających warunkach może osiągać wysokość nawet powyżej 1 m. (nawet do ok. 130 cm.). Roślina tworzy mocny, prosty korzeń palowy (dzięki czemu jest stosunkowo odporna na suszę) i silną, wyprostowaną, grubą, zieloną lub czerwonawą, najczęściej pojedynczą (rzadziej rozgałęzioną) łodygę. Na całej długości łodygi rozwijają się dość duże, jajowate, lekko ząbkowane na brzegach liście z wyraźnie widocznym unerwieniem i czerwonym odcieniem spodniej strony blaszki liściowej. Pierwsze, młode liście są mniejsze, gładkie, zielone z lekkim, czerwonym zabarwieniem od spodu, owłosione jedynie przy ogonku liściowym, starsze natomiast są większe, wyraźnie unerwione, posiadające lekko pomarszczoną blaszkę liściową i połączone z łodygą sztywnym, owłosionym ogonkiem liściowym. Cała roślina łącznie z kwiatostanem jest szorstko owłosiona, czemu prawdopodobnie szarłat zawdzięcza swoją nazwę gatunkową.
Szarłat szorstki zakwita latem (VI-VII) i kwitnie aż do jesieni (X). W tym czasie na szczycie łodygi oraz w kątach liści tworzy zwarte, gęste, zbite, kłosowe kwiatostany, złożone z licznych, drobnych, zielonkawobiałych kwiatów okrytych kanciastymi łuskami. Po przekwitnieniu kwiaty przekształcają się w małe torebki nasienne, z których wysypują się niewielkie, czarne, gładkie i błyszczące nasiona, okryte twardą łupiną. Rozsiewają się na ogół za pomocą wiatru. Roślina może ich wytworzyć bardzo wiele (ok. 1000 – 5000 lub nawet znacznie więcej), a ich żywotność może być imponująca (nawet do 40 lat). Dzięki temu gatunek może rozmnażać się bardzo skutecznie, a jego nasiona w razie potrzeby mogą bardzo długo leżeć w podłożu, czekając na optymalne warunki do rozwoju (konieczna do ich kiełkowania jest ciepła gleba i podwyższona wilgotność powietrza).
Szarłat szorstki
Profilaktyka
Ogromna inwazyjność i wysoka szkodliwość szarłatu szorstkiego sprawia, że chwast musi być systematycznie i bezwzględnie usuwany z upraw. Na niewielkich obszarach np. w ogrodach, może być niszczony ręcznie lub mechanicznie (koniecznie przed zakwitnięciem i zawiązaniem nasion), jednak w rozległych uprawach wymaga zastosowania środków przeznaczonych do chemicznego zwalczania chwastów dwuliściennych (herbicydów). Aby walka z szarłatem szorstkim była jak najbardziej skuteczna, musi też obejmować działania profilaktyczne, polegające na odchwaszczaniu terenów bezpośrednio przylegających do upraw (np. drogi, ścieżki, pobocza, rowy), starannym przygotowaniu stanowiska przeznaczonego pod uprawę roślin oraz zakupie i wysiewie dobrej jakości materiału siewnego, wolnego od zanieczyszczeń nasionami chwastów (szczególnie ważne przy zakupie nasion szarłatów uprawnych i ozdobnych). czytaj dalej...
