- 1/4
- Następne
Jedną z ciekawszych roślin, jakie możemy spotkać w ogrodach oraz na łąkach, polach i nieużytkach, jest skrzyp polny (Equisetum arvense) znany też jako jedlinka polna, krzemionka, koński lub koci ogon, jodełka czy chwaszcz. Skrzyp polny szczególnie chętnie zasiedla tereny wilgotne, a nawet podmokłe oraz piaszczysto-gliniaste gleby, wykazujące kwaśny odczyn pH. Przy pocieraniu lub wyginaniu łodygi, wydaje charakterystyczny, skrzypiący odgłos, spowodowany obecnością w jego tkankach krzemionki (stad nazwa rodzajowa). Co ciekawe, skrzyp polny jest też uznawany za jedną z żywych skamielin, gdyż jego przodkowie zasiedlali ziemię już w epoce kredy czyli wiele milionów lat temu.
Cechy charakterystyczne
Skrzyp polny to roślina znienawidzona przez ogrodników i ceniona przez zielarzy, gdyż może przynieść człowiekowi tyle samo korzyści co strat. W ogrodach i na polach jest niezwykle uciążliwym i trudnym do zwalczenia chwastem, zagrażającym roślinom uprawnym (w szczególności ziemniakom i burakom), natomiast w ziołolecznictwie jest ważnym składnikiem preparatów wzmacniających włosy i paznokcie oraz wspomagających leczenie chorób skóry i układu moczowego, chociaż w większych dawkach może mieć działanie trujące. Także w ogrodzie skrzyp polny może spełniać pożyteczną rolę, gdyż jako roślina wskaźnikowa, sugeruje podłoża o kwaśnym odczynie pH i może być wykorzystywany do przygotowania preparatów roślinnych (wyciągi, wywary lub gnojówki), służących do ochrony roślin przed szkodnikami i chorobami oraz do nawożenia i wzmacniania roślin uprawnych.
Pędy zarodnikowe skrzypu polnego
Opis
Skrzyp polny jest rośliną wieloletnią o bardzo charakterystycznym wyglądzie zewnętrznym. Przez większą cześć sezonu wegetacyjnego (od maja do późnej jesieni), występuje na powierzchni ziemi w postaci zielonych, asymilacyjnych pędów płodnych, złożonych ze sztywnej, wzniesionej łodygi (wys. ok. 40 cm.) oraz licznych, poziomo ułożonych, łuskowatych pędów bocznych, zebranych na pędzie w okółki. Każdy okółek pędów bocznych, posiada zieloną pochwę otaczającą pęd główny, której brzegi pokryte są kilkunastoma drobnymi, brunatnymi ząbkami. W okresie wczesnej wiosny (III – IV), na kilka tygodni przed rozwojem pędów płonnych, na powierzchni gleby pojawiają się pędy zarodnikowe. Są one wzniesione, sztywne, nagie, mięsiste (wys. ok. 20 cm.) i mają kremową lub czerwonawą barwę. Na całej długości podzielone są węzłami otoczonymi pochwą, zakończoną brunatnymi ząbkami. Na ich szczycie, rozwija się pękaty, dość duży kłos zarodnionośny, zawierający liczne, brunatne zarodniki. Pęd zarodnikowy usycha natychmiast po rozsianiu zarodników, ustępując miejsca letnim pędom płonnym, które rozwijają się z podziemnych kłączy oraz z rozsianych zarodników. Skrzyp do rozmnażania wykorzystuje jednak nie tylko zarodniki. Pod ziemią wytwarza także długie, segmentowane kłącza, podzielone węzłami, na których rozwija liczne bulwki, służące do rozmnażania wegetatywnego. Kłącza mogą sięgać w głąb gleby aż na 1,5-2 m. i są w stanie odtworzyć część nadziemną z każdego, pozostającego w ziemi odcinka kłącza z bulwkami.
Zastosowanie w ziołolecznictwie
Zanim jednak podejmiemy walkę ze skrzypem, warto poznać najważniejsze zalety tej interesującej rośliny. W zielonych, płonnych pędach skrzypu znajdują się liczne związki organiczne w tym głównie krzemionki oraz alkaloidy (min. nikotyna, palustryna), kwasy organiczne (min. askorbowy, jabłkowy), flawonoidy (min. galuteolinę, ekwizetrynę, izokwercytynę), sole mineralne (min. potas, fosfor, żelazo, mangan, magnez), saponiny, gorycze i kartenoidy. Surowiec zielarski, jakim jest ziele skrzypu, może być wykorzystane w celach leczniczych pod postacią odwaru (do płukania gardła i włosów, leczenia chorób skórnych i oparzeń oraz pomocniczo przy wrzodach żołądka, zaburzeniach w pracy układu moczowego i nadmiernych krwawieniach miesiączkowych) i naparu (do stosowania przy wypryskach i trądziku oraz jako środek poprawiający jędrność skóry). Skrzyp jest także ważnym składnikiem suplementów diety, służących między innymi do poprawy stanu zdrowia włosów i paznokci.
Herbata ze skrzypu polnego
Zastosowanie w ogrodnictwie
Skrzyp polny jest także wartościowym zielem, wykorzystywanym do przygotowywania różnego rodzaju preparatów ogrodniczych. W postaci gnojówki lub wyciągu, znakomicie nadaje się do użyźniania gleby i wzmacniania roślin, natomiast pod postacią wywaru ma zastosowanie jako środek zwalczający choroby grzybowe np. mączniaki, rdze, kędzierzwość liści brzoskwini. Z kolei fermentująca gnojówka ze skrzypu to doskonały środek do zwalczania przędziorków, tarczników i mszyc.
Przygotowanie gnojówki: 1 kg. świeżego ziela na 10 l. wody, fermentacja trwająca ok. 2-4 tygodni. Stosowana do wzmacniania roślin po rozcieńczeniu wodą w stosunku 1:5.
Przygotowanie gnojówki fermentującej: 1 kg. świeżego ziela na 10 l. wody, fermentacja trwająca 4-5 dni. Stosowana przeciwko szkodnikom po rozcieńczeniu wodą w stosunku 1:50.
Przygotowanie wyciągu: 1 kg. świeżego ziela na 10 l. wody, czas namaczania ok. 12 godzin. Stosowany do wzmacniania roślin oraz profilaktycznie przeciwko chorobom grzybowym, po rozcieńczeniu wodą w stosunku 1:5.
Przygotowanie wywaru: 1 kg. świeżego ziela na 10 l. wody, czas gotowania ok. 30 minut. Stosowany przeciwko chorobom grzybowym, po rozcieńczeniu wodą w stosunku 1:4. czytaj dalej...
