- 1/2
- Następne
Jeżeli jesteśmy miłośnikami ziołolecznictwa, przywrotnik pospolity to roślina, której nie może zabraknąć z naszym ziołowym zakątku. Na terenie całej Europy, w tym również Polski, występuje on od wielu wieków i od równie długiego czasu znane są jego właściwości. Odwary przygotowywane z udziałem jego ziela nie tylko wykazują właściwości przeciwzapalne, ale również bardzo pozytywnie wpływają na działanie naszego przewodu pokarmowego. Zainteresujmy się zatem lepiej tą rośliną, nie tylko z punktu widzenia jej zastosowania, ale również charakterystyki oraz ogólnych zasad uprawy i pielęgnacji. Być może właśnie tego gatunku brakowało nam w przydomowym ziołowniku.
Opis rośliny
Przywrotnik pospolity jest rośliną wieloletnią, dorastającą przeważnie do około 30 - 40 cm wysokości, chociaż w sprzyjających warunkach może być trochę większa, a w niesprzyjających niższa. Z bardzo silnego, podziemnego kłącza stanowiącego korzeń, wyrastają równie silne, częściowo zdrewniałe pędy nadziemne, wytwarzające ciemniejsze łodygi. Są one raczej wzniesione i kilkukrotnie rozgałęzione, pokryte krótkim owłosieniem. Najważniejszymi elementami rośliny są ogonkowe, 7 - 11 klapowe, częściowo ząbkowane liście oraz żółto-zielone, bardzo małe kwiatki, usytuowane na szczycie łodyg w wiechach. To właśnie w nich znajduje się najwięcej wykorzystywanych przez człowieka związków.
Uprawa przywrotnika pospolitego
Ze względu na przystosowanie do warunków panujących w naszym klimacie, uprawa nie powinna sprawić nam dużo zachodu. Jego wymagania są minimalne i może właśnie dlatego tak licznie w Polsce występuje naturalnie. Najodpowiedniejsze dla niego jest miejsce z dobrym dostępem do światła słonecznego, chociaż delikatny półcień nie powinien mu zaszkodzić. Najlepsze efekty daje uprawa w żyznej, próchniczej, obojętnej lub nieznacznie kwaśnej glebie. Dobrze jest zachować lekkość podłoża.
Źródeł pozyskiwania tej rośliny jest bardzo dużo, ale najpopularniejsze z nich to: przesadzenie ze środowiska naturalnego (łąki, nieużytki rolne), wysianie nasion, podział rozrośniętej kępy na mniejsze części lub ukorzenianie niedużych sadzonek pobieranych z rośliny matecznej. Każdy z tych sposobów rozmnażania przywrotnika pospolitego powinno wykonywać się wiosną, ponieważ tylko wtedy roślina będzie miała wystarczająco dużo czasu na rozrośnięcie się przed kolejną zimą.
Z racji tego, iż przywrotnik pospolity jest byliną i występuje naturalnie w naszym klimacie, nie musimy obawiać się o jego przezimowanie. Bez problemu przetrwa największe mrozy, nawet bez dodatkowego zabezpieczania.
Zbiór i przechowywanie
Jako surowiec zielarski stosowane są liście oraz kwiaty przywrotnika pospolitego. To właśnie one zawierają najwięcej związków naturalnych, wykorzystywanych w medycynie. Zbiory przeprowadzamy w miesiącach od maja do września, czyli w okresie pełnego kwitnienia rośliny. Ucinamy całe ulistnione łodyżki, wraz z kwiatami na ich szczycie. Suszymy w temperaturze nieznacznie wyższej od temperatury pokojowej, w miejscu przewiewnym i nienasłonecznionym. Dobrze przygotowany surowiec powinien mieć charakterystyczny, balsamiczny zapach oraz słodkawy, ale jednocześnie cierpki smak. Przetrzymujemy w pojemnikach na zioła, w których nie będą one wietrzały.
Właściwości i zastosowanie
Zawarte w zielu przywrotnika garbniki, żywice, saponiny oraz gorycze wykazują wiele właściwości leczniczych i od dziesiątek lat stosowane są w medycynie, szczególnie przy chorobach układu pokarmowego. Ze względu na działanie pobudzające stosowany jest przy nieżytach żołądka, poprawiając jednocześnie przemianę materii. Działanie ściągające wykorzystywane jest głównie w czasie biegunki. Dodatkowo likwiduje nadmiar niekorzystnych bakterii w układzie pokarmowym, redukuje fermentację w jelitach oraz łagodzi wzdęcia. U kobiet pozytywnie wpływa na menstruację, zmniejsza krwawienia oraz dolegliwości powodowane menopauzą. Wykazuje działanie moczopędne. W niektórych przypadkach stosowany jest również zewnętrznie, łagodząc objawy zapalenia krtani, owrzodzenia jamy ustnej oraz ból po usunięciu zęba.
Przygotowanie naparu
W medycynie ziołowej stosowane są głównie odwary oraz napary z przewrotnika pospolitego. Na jedną szklankę wrzątku stosuje się jedną łyżeczkę przygotowanego ziela. Całość musi przebywać pod przekryciem przez około kwadrans. W czasie picia nie spożywamy resztek rośliny, dlatego też warto wszystko wcześniej odcedzić. Dawkowanie zgodnie z zaleceniami lekarza, ale nie więcej niż trzy szklanki dziennie.
Jeżeli sami nie przygotowaliśmy sobie ziela, bez problemu dostaniemy je w specjalistycznych sklepach z ziołami lub przez Internet. Dostępne są również soki z przewrotnika pospolitego, które należy stosować zgodnie z instrukcją zawartą w opakowaniu.
Przywrotnik jako roślina ozdobna
Walory ozdobne przywrotnika pospolitego nie są często wykorzystywane, ale wraz z innymi przedstawicielami rodzaju przewrotników może być stosowany do uzupełnienia wolnych przestrzeni na rabatach kwiatowych. Ze względu na łatwość uprawy, roślina ta używana jest do zagospodarowania dolnych części rabat przy gatunkach wyższych lub jako wypełnienie pustki pomiędzy nimi. Czasami uprawiana jest również na obwódkach ogrodów.
Do celów dekoracyjnych znacznie lepszym wyborem będzie niedaleki kuzyn przywrotnika pospolitego - przywrotnik ostroklapowy. Jego uprawa jest równie łatwa, a kulisty pokrój i obfitość drobnych kwiatów sprawiają, że bez problemu możemy wykorzystać go do rabat kwiatowych. Ozdobę tej rośliny stanowią nie tylko zielonkawożółte kwiaty, ale również nerkowate, delikatnie owłosione listki. Jest idealnym rozwiązaniem do kompozycji naturalistycznych, jako element ogrodów wielskich, a także na rabatach bylinowych. Połączenie tych dwóch gatunków przywrotników pozwoli nam cieszyć się nie tylko dekoracyjnością jednego, ale również leczniczymi właściwościami ziela zebranego z tego drugiego.
Uprawa przywrotnika pospolitego nie powinna sprawić nam praktycznie żadnych kłopotów, a korzyści płynące z picia odwarów przygotowanych z jego ziela mogą być niezliczone. Jeżeli interesujemy się ziołolecznictwem, pozycja ta jest praktycznie obowiązkowa. Sadząc je w swoim ziołowym ogrodzie, bardzo małym kosztem zwiększamy naszą kolekcję ziół.
