- 1/3
- Następne
Omacnica prosowianka (Ostrinia nubilalis) to niewielki, nocny motyl (ćma), którego gąsienice należą do najgroźniejszych szkodników kukurydzy. Owad jest jednym z 10 gatunków zaliczanych do rodziny omacnicowatych i występuje pospolicie na terenie całego kraju. Najczęściej można go spotkać w uprawach kukurydzy, jednak żeruje także na chmielu, prosie i winorośli, a nawet na papryce i buraku cukrowym. Gąsienice żerują też na niektórych chwastach jak np. bylica, komosa, pokrzywa i rdest.
Szkodliwość
Młode gąsienice omacnicy prosowianki, zaraz po wylęgu z jaj zaczynają żerować na liściach, pochwach liściowych i zawiązkach kolb kukurydzy, utrudniając roślinie prawidłowy rozwój. Starsze gąsienice wgryzają się w pędy oraz dojrzewające kolby, doprowadzając do osłabienia roślin, łamania się pędów oraz zniszczenia ziarna. O ich obecności świadczą widoczne na powierzchni łodyg otwory wejściowe, otoczone niewielką ilością drobnych trocin, a także uszkodzone w kolbach ziarno. Przy dużej liczebności, szkodnik może doprowadzić do zniszczenia nawet ok. 20 - 30% plonów, a także przyczynić się do zakażenia roślin chorobami grzybowymi (np. fuzariozą kolb). Z tego względu walka ze szkodnikiem jest konieczna, chociaż trudna, pracochłonna i kosztowna. Za próg szkodliwości przyjmuje się 15% uszkodzonych roślin w uprawie na ziarno oraz 30 – 40% roślin uprawianych na kiszonkę. Liczebność szkodnika można też ocenić na podstawie ilości złożonych przez niego jaj. Obserwacje roślin prowadzi się od połowy czerwca, wykonując pierwsze zabiegi ochrony chemicznej po ok. 5 – 10 dniach od momentu stwierdzenia ilości jaj przekraczających próg szkodliwości (ok. 6 – 8 złóż jaj przypadających na ok. 100 roślin).
Opis
Omacnica prosowianka to motyl o niepozornym i delikatnym wyglądzie. Dorosły owad dorasta do ok. 10 - 15 mm. długości i posiada dwie pary skrzydeł, o rozpiętości od 20 do 34 mm. (większe u samic, mniejsze u samców). U samic pierwsza para skrzydeł jest jasnożółta lub beżowa, ciemno obrzeżona i ozdobiona dwoma falistymi, poprzecznymi liniami, natomiast druga jest jaśniejsza i posiada jasny wzór przechodzący przez środek. U samców pierwsza para skrzydeł jest ciemniejsza od drugiej, a na ich powierzchni widoczne są jasne, poprzeczne paski. Składane przez motyle jaja maja jasną barwę i są zebrane w niewielkie pakiety. Wczesnym latem wykluwają się z nich maleńkie gąsienice z ciemną główką, których jasno żółte ciała są segmentowane i ozdobione drobnymi, słabo widocznymi, ciemnymi plamkami (wielkość uzależniona od aktualnej fazy rozwojowej).
Omacnica prosowianka - larwa (wikipedia.org, public domain, Splintercellguy)
Rozwój
Szkodnik rozpoczyna swój rozwój wiosną, wydając zwykle tylko jedno pokolenie w roku (w Polsce bardzo rzadko zdarzają się dwa pokolenia w roku). Zimujące w resztkach pożniwnych oraz w grubołodygowych chwastach gąsienice, zaczynają tworzyć w maju kokony, wewnątrz których przejdą przepoczwarzenie. Dorosłe owady rozwijają się z nich od połowy czerwca do końca sierpnia (najliczniej w pierwszej połowie lipca) i rozpoczynają loty jako nocne motyle. W tym czasie, na spodniej stronie liści samice zaczynają składać niewielkie jaja, zebrane w pakiety po ok. 5 - 30 szt. Od końca czerwca do połowy lipca wylęgają się z nich jasno żółte gąsienice. Początkowo są one bardzo małe i nie przekraczają długości ok. 1 – 2 mm., z czasem jednak przechodzą kolejne stadia rozwojowe (w sumie pięć), osiągając ostatecznie długość ok. 19 – 25 mm. Na roślinach żerują od końca czerwca do końca sierpnia, a od września zaczynają przygotowania do zimowania. Schodzą w dół łodyg, wybierają dostatecznie grube źdźbła, a następnie wgryzają się w ich podstawę i tworzą oprzęd. W tak przygotowanym schronieniu zimują do wiosny, dając w kolejnym sezonie początek nowemu pokoleniu szkodnika.
Ochrona niechemiczna
Jeśli omacnica prosowianka pojawi się w uprawie kukurydzy, walka z nią jest niezwykle trudna. Aby ochrona roślin była skuteczna, wymaga połączenia metod biologicznych, chemicznych i agrotechnicznych. Walkę ze szkodnikiem należy rozpocząć już jesienią, w roku poprzedzającym kolejną uprawę. W tym czasie należy dokładnie rozdrobnić wszystkie znajdujące się na zagonie resztki pożniwne (szczególnie grube łodygi), a następnie głęboko je przyorać. W ten sposób zniszczona zostanie znaczna część zimujących gąsienic, a pozostałe będą miały mocno utrudniony rozwój. W ograniczeniu liczebności omacnicy, pomoże także solidne odchwaszczenie stanowiska po zakończeniu uprawy, gdyż szkodnik z powodzeniem może zimować w grubołodygowych chwastach takich jak pokrzywa, komosa czy bylica. Duże znaczenie w walce ze szkodnikiem mają też takie zabiegi jak: wiosenne talerzowanie gleby, zmianowanie upraw oraz stosowanie izolacji przestrzennej (gąsienice na niewielkich odległościach są w stanie migrować po powierzchni gruntu, a latające motyle mogą składać jaja na dość dużym obszarze). czytaj dalej...
