- 1/5
- Następne
Ciemnobarwne chrząszcze o wyjątkowo długich czułkach, bytujące w okolicach dębów, spotyka się w całej Europie oraz w Azji Mniejszej. Kozioróg dębosz, bo o nim mowa, zalicza się do grupy fizjologicznych szkodników dębu. Jego szkodliwość nie jest jednak duża, ponieważ występuje w naszym kraju mało licznie i z tego powodu został objęty ścisłą ochroną – W Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt figuruje jako gatunek wysokiego ryzyka.
Opis
Kozioróg dębosz (Cerambyx cerdo), zwany również kózką dęboszem, to chrząszcz z rodziny kózkowatych. Jego ciało jest czarne lub ciemnobrązowe, przy końcu tułowia czerwonawe. Na przedpleczu widać poprzeczne prążki, a powierzchnię matowych okryw zajmują drobne, ziarniste wypustki. Samice są znacznie większe od samców – osiągają 53 mm długości, podczas gdy samce dorastają do 25 mm. Charakterystyczny wygląd nadają owadom ich niezwykle długie czułki – u osobników męskich narządy te przekraczają długość ciała niemal dwukrotnie.
Beznoga larwa kozioroga osiąga znaczne rozmiary – dorasta do 100 mm. Jej ciało ma kremowożółtą barwę, a od głowy do końca tułowia ciągną się wyraźne poprzeczne bruzdy. Puszka głowowa jest jasnobrązowa.
Poczwarka przybiera żółty kolor i ma długość 30-70 mm. Na kilku środkowych segmentach jej tułowia występują twarde kolce.
Kozioróg dębosz
Rozwój
Rójka kozioroga dębosza rozpoczyna się pod koniec maja i dobiega końca w pierwszej połowie września. W poszukiwaniu partnerów owady pokonują odległości do 0,5 km. Zasiedlają pnie i konary starszych drzew, nigdy zaś wierzchołki. Niekiedy widuje się je też na pniakach po świeżo ściętych dębach.
Najwięcej chrząszczy można zaobserwować w czerwcowe wieczory. Dni spędzają zazwyczaj w kryjówkach – w dziuplach, starych otworach wylotowych albo w spękaniach kory. Właśnie w zagłębieniach kory samice umieszczają pojedyncze, żółte jaja o wymiarach 2,5-4 mm x 1,5-2 mm. Każdy osobnik żeński może złożyć ich nawet 100. Po upływie dwóch tygodni wylęgają się larwy, które aż do nastania pierwszych chłodów żywią się korą. Później zimują, ukryte w płytkich chodnikach. Dopiero w kolejnym sezonie wegetacyjnym wgryzają się głębiej w tkankę drzewa, docierając aż do zewnętrznej warstwy bielu.
Okres żerowania larw wynosi trzy lata. Po upływie tego czasu, na przełomie lipca i sierpnia, szkodniki wygryzają kolebki poczwarkowe o wymiarach 10 x 3 cm. Stadium poczwarki trwa ok. 6 tygodni, ale dorosłe chrząszcze opuszczają kryjówki dopiero wiosną następnego roku. Owad doskonały żyje około 12 miesięcy, a pełny cykl rozwojowy kozioroga dębosza wynosi 3-5 lat, w zależności od warunków środowiskowych.
Kozioróg dębosz (Cerambyx cerdo)
Szkodliwość
Na południu Europy kozioróg dębosz żeruje nie tylko na dębach, lecz również na bukach, grabach, wiązach, orzechach włoskich i grochodrzewach. W Polsce widuje się go jedynie na kilku gatunkach dębów szypułkowych i bezszypułkowych. Chrząszcz występuje wyspowo, w kilkudziesięciu zaledwie siedliskach. Zniszczenia, których dokonuje, nie mają zatem znaczenia gospodarczego. czytaj dalej...
