Gorczyca polna, ognicha - opis, szkodliwość i zwalczanie

Jesteś tutaj:

Gorczyca polna, ognicha - opis, szkodliwość i zwalczanie

3,5/5 (429 ocen)

Zaliczana do rodziny kapustowatych gorczyca polna (Sinapis arvensis), często nazywana potocznie ognichą lub świerzopem, jest jednym z bardziej popularnych i powszechnie występujących jarych chwastów jednorocznych. Gatunek spotykany jest zarówno w środowisku naturalnym (min.: na łąkach, polach, nieużytkach, rowach przy drogach), jak i w uprawach, gdzie zachwaszcza głównie rośliny strączkowe, buraki, ziemniaki i zboża jare. Pomimo iż gorczyca polna jest uważana za roślinę ruderalną, preferuje gleby żyzne, próchnicze, wilgotne, wapienne i gliniaste (roślina wskaźnikowa, sugerująca gleby gliniaste i bogate w wapń). Nie lubi natomiast gleb lekkich, suchych, jałowych i piaszczystych (prawie na nich nie występuje). W uprawach uważana jest za chwast segmentalny czyli występujący w uprawach roślin użytkowych i posiadający zbliżony cykl życiowy do rośliny uprawnej.


Szkodliwość


Gorczyca polna to jeden z bardziej niebezpiecznych chwastów upraw rolniczych i ogrodniczych. Jej szkodliwość polega zarówno na dużej konkurencyjności w stosunku do roślin uprawnych o pokarm, światło i składniki pokarmowe zawarte w glebie jak i przyczynianiu się do rozprzestrzenia licznych chorób i szkodników (szczególnie warzyw kapustnych), dla których jest znakomitym gospodarzem i rośliną żywicielską. Gorczyca polna nie toleruje przymrozków, dlatego kiełkowanie nasion odbywa się głównie w okresie od wiosny do wczesnej jesieni. Z tego względu roślina jest też największym wrogiem zbóż jarych oraz warzyw okopowych i strączkowych. Rozwija się szybko i mocno rozrasta, dlatego pobiera z gleby dużo wody i składników odżywczych, wyjaławiając podłoże i utrudniając rozwój roślinom uprawnym. Jej silny wzrost doprowadza także do ograniczenia miejsca, przeznaczonego dla roślin użytkowych. Obniżenie o 5% plonu buraka i zbóż następuje już przy obecności 2 roślin gorczycy polnej na 1m2. powierzchni uprawnej. Ta sama ilość chwastów może również utrudnić zbiory. Gatunek jest mniej uciążliwy w uprawach zbóż ozimych, jednak nawet wtedy wymaga niszczenia, gdyż jeśli jego nasiona zdążą dojrzeć i rozsiać się, zachwaszczą kolejne uprawy. Gorczyca polna jest również żywicielem i gospodarzem wielu groźnych szkodników i patogenów, wywołujących choroby i niszczących uprawy buraków, kapusty, kalafiora i rzepaku (min. mątwika burakowego, bielinka kapustnika, śmietki kapuścianej, nicieni odpowiedzialnych za przenoszenie wirusa wywołującego czopowatość bulw ziemniaka, patogenu Plasmodiophora brassicae - wywołującego kiłę kapusty).

Gorczyca polna

Gorczyca polna


Opis


Gorczyca polna dorasta zwykle do wysokości ok. 40-60 cm. (niekiedy do ok.100 cm), tworząc mocny, słabo rozgałęziony, kremowy korzeń palowy oraz silną, wzniesioną, często rozgałęzioną, mięsistą łodygę, na której wyrastają duże, zielone, wyraźnie unerwione i ząbkowane na brzegach liście w charakterystycznym, lirowatym kształcie, połączone z łodygą ogonkiem liściowym (młode liście są jajowate lub lekko wydłużone, całobrzegie, w górnej części łodygi nie posiadają ogonka liściowego). Powierzchnia liści oraz łodygi pokryta jest licznymi, sztywnymi włoskami, przez co roślina w dotyku sprawia wrażenie szorstkości. Gorczyca polna zakwita wiosną (V) i może kwitnąć nieprzerwanie aż do późnej jesieni (IX-X). Jej charakterystyczne, niewielkie kwiaty zbudowane są z czterech ułożonych promieniście płatków korony w intensywnie żółtym kolorze oraz niemal płasko rozłożonych działek kielicha (cecha różniąca gatunek od rzodkwi świrzepy, której działki kielicha są podniesione). Kwiaty zebrane są na szczytach łodyg w niewielkie, główkowate grona. Po zapyleniu (głównie przez owady) przekształcają się w owoce (podłużne łuszczyny), zawierające w swoim wnętrzu kilka do kilkunastu kulistych, stosunkowo gładkich, ciemnobrązowych lub czarnych nasion z widocznym na powierzchni, jasnym znaczkiem. Nasiona mają bardzo długą żywotność i mogą przetrwać w glebie od 7-10 do nawet 50 lat. Są też odporne na przebywanie w układzie pokarmowym zwierząt. Jedna roślina w czasie wegetacji może wytworzyć ich ponad 1000 szt., a w sprzyjających warunkach nawet wielokrotnie więcej, dlatego gorczyca polna należy do jednych z bardziej ekspansywnych gatunków chwastów.


Profilaktyka


Walka z gorczycą polną w uprawach jest niezbędna nie tylko z powodu ekspansywności gatunku, ale też ze względu na bezpieczeństwo zakażenia chorobami uprawianych roślin. Ponieważ gatunek jest w naszym kraju bardzo powszechny, zapobieganie jego wystąpieniu w uprawach polega zarówno na ochronie chemicznej jak i zastosowaniu profilaktyki. W ograniczeniu liczebności gorczycy polnej na terenach uprawnych może pomóc systematyczne usuwanie chwastów, jeszcze zanim zdążą zakwitnąć i wydać nasiona, niszczenie chwastów na terenach przyległych do zagonów uprawnych (np. w międzyrzędziach, na pasach zieleni i ścieżkach, w rowach, na placykach, poboczach i pryzmach kompostowych), zakup i wysiew materiału siewnego dobrej jakości (wolnego od nasion chwastów i pozyskanego z pewnego źródła), staranne oczyszczanie maszyn i urządzeń wykorzystywanych do zbioru roślin i siewu nasion (szczególnie ważne w przypadku zbóż), nawożenie upraw wyłączne bardzo dobrze rozłożonym obornikiem i kompostowanie chwastów pozbawionych nasion (zebranych przed owocowaniem).

Gorczyca polna w okresie kwitnienia

Gorczyca polna w okresie kwitnienia


Ochrona chemiczna


W uprawach silnie zagrożonych wystąpieniem gorczycy polnej, niekiedy konieczne staje się użycie chemicznych środków ochrony roślin (herbicydów). Należy je wybrać z aktualnego rejestru MRiRW i dostosować do rodzaju uprawy oraz fazy rozwojowej roślin (zarówno uprawnych jak i chwastów). Wśród bardzo licznych środków przeznaczonych do walki z gorczycą polną znajdują się między innymi: Agat 480 SC, Flurofen 480 SC (cebula, kapusta, kalafior – na różnych etapach uprawy, stosować zgodnie z zaleceniami producenta), Agro Bentazon 480 SL (groch, fasola, ziemniak), Akord 180 OF, Django 700 SC  (burak cukrowy), Arena 70 WG, Dicoherb 750 SL, Fantom 069 EW, Feniks 306 SE, King 306 SE (w zależności od preparatu, różne zboża jare i ozime na różnych etapach rozwoju), Arigo 51 WG, Camix 560 SE, Colombus 51 WG, Fornet 4 SC (kukurydza), Linur 450 SC, Nightjar D 450 SC (marchew, pietruszka, seler, por, groch, kukurydza, ziemniak), Logo 310 WG (szkółki drzew iglastych), Maestro 70 WG, Mistral 70 WG (pomidor, ziemniak), Wolof B 480 SL (ziemniak, groch, fasola). Przed ich użyciem należy jednak zawsze sprawdzić okres karencji, gdyż czasami jest tak długi, że uniemożliwia zastosowanie preparatu w uprawach warzyw wczesnych. czytaj dalej...

Koniecznie zobacz