- 1/2
- Następne
Chwastnica jednostronna (Echinochloa crus-galli) nazywana też prosem kurzym, prosówką, kurzą trawą, japońskim prosem lub dzikim prosem, to należący do rodziny wiechlinowatych jary chwast jednoroczny z grupy tzw. chwastów prosowatych, występujący najczęściej w uprawach roślin okopowych, warzyw strączkowych i kukurydzy (którą jest blisko spokrewniony), rzadziej natomiast w zbożach jarych i na trawnikach ozdobnych. Jest jedyną chwastnicą występującą w Polsce, mimo iż do rodzaju zalicza się ok. 35 gatunków roślin. Dawniej nasiona chwastnicy były zbierane i podawane drobiowi w postaci paszy, a całe rośliny były wykorzystywane do karmienia bydła.
Szkodliwość
Chwastnica jednostronna pojawia się w uprawach ogrodniczych i rolnych na terenie całego kraju, ale można ją spotkać także w środowisku naturalnym (na łąkach, brzegach zbiorników wodnych lub w przydrożnych rowach). Jest też zaliczana do tzw. chwastów segetalnych czyli takich, które występują w uprawach roślin użytkowych i mają zbliżony cykl życiowy do rośliny uprawnej. Chwastnica jednostronna do rozwoju potrzebuje ciepła, dlatego jej nasiona kiełkują dopiero pod koniec wiosny lub na początku lata. Późne rozpoczęcie wegetacji wcale jej jednak nie przeszkadza, gdyż w sprzyjających warunkach rozrasta się i rozwija bardzo szybko, w krótkim czasie stając się groźnym chwastem w upraw roślinnych. Największa szkodliwość chwastnicy polega głównie na ogromnym zapotrzebowaniu rośliny na składniki pokarmowe (w tym przede wszystkim azot), które bardzo sprawnie pobiera z podłoża, pozbawiając inne rośliny dużej części substancji odżywczych. Z tego względu spadek plonu buraka o ok. 5% może być już zauważalny przy wystąpieniu 3 kępek chwastnicy na 1m.2 (u kukurydzy takie obniżenie plonu powoduje obecność 6 roślin na 1m2).
Warunki rozwoju
Chwastnica preferuje gleby żyzne, próchnicze, zasobne w składniki mineralne, wilgotne, gliniaste, bogate w wapń i azot (może być potraktowana jako roślina wskaźnikowa, sugerująca występowanie w podłożu zwiększonej ilości azotu oraz związków wapnia). Do kiełkowania i wzrostu potrzebuje ciepła, dlatego w uprawach najliczniej pojawia się latem. Jej zwalczanie, szczególnie mechaniczne, jest zadaniem trudnym (próby wyrwania kępki często kończą się pozostawieniem sytemu korzeniowego w podłożu), ale niezbędnym jeśli plony rośliny użytkowej mają być zadawalające. Chwast pozostawiony bez ingerencji, szybko się rozrasta, a po zakwitnięciu (VII-X) i wydaniu licznych nasion, sprawnie się rozsiewa. Nasiona wysypują się z kłosów na ziemię, ale mogą też zostać przeniesione przez zwierzęta i ptaki (szczególnie drób, którego chwastnica jest przysmakiem, stąd zwyczajowa nazwa gatunku „kurze proso”), gdyż bez szwanku znoszą przebywanie w ich układzie pokarmowym. W ten sposób często też zasiedlają nowe tereny, gdzie trafiają wraz ze świeżym obornikiem, w którym się znajdują.
Chwastnica jednostronna (wikipedia.org, Michael Becker, CC BY-SA 3.0)
Opis
Chwastnica jednostronna może dorastać do wysokości ok. 30-100 cm., tworząc płytki, ale gęsty system korzeniowy oraz częściowo wzniesione, gładkie, segmentowane kolankami, sztywne źdźbła, które u podstawy mogą mieć lekko czerwone lub fioletowe zabarwienie. Wyrastające w czasie wegetacji liście są stosunkowo szerokie, szaro-zielone, gładkie o lekko pofalowanych i szorstkich brzegach (pierwszy liść długi, dość szeroki, zaostrzony na końcu, posiadający wyraźnie zarysowane nerwy, pozbawiony języczka). Liście nie posiadają uszek ani języczka. Pochwa liściowa jest silnie spłaszczona i ciemniejsza od liści. Roślina na wczesnym etapie rozwoju może być mylona z niektórymi gatunkami włośnic i paluszników. Rozwijający się latem kwiatostan chwastnicy jest wzniesiony i tworzy jednostronną, długą (ok. 20 cm.), zwartą, gęstą wiechę w zielonym lub lekko fioletowym kolorze. Samopylne kwiaty wyrastające na szorstkich, krótkich gałązkach okryte są 3 owłosionymi plewkami (z wyraźnie widocznym unerwieniem), z których pierwsza jest szersza i jajowata, druga węższa i zaostrzona, a trzecia długa, zaostrzona i zwieńczona szorstką, długą, sztywną ością. Dojrzałe nasiona (ziarniaki) są gładkie, żółtawe i mają pękaty kształt. Ich powierzchnię okrywają sztywne, ciemne, szorstkie plewki. Nasiona zachowują zdolność kiełkowania nawet przez kilka lat, a jedna roślina może wytworzyć ich od 200 do ponad tysiąca. W odpowiednich warunkach (ciepło i wilgotno), ziarniaki kiełkują nawet wtedy, gdy są przykryte 10-cio centymetrową warstwą gleby. Walka z chwastnicą jest zadaniem trudnym, ale koniecznym, o ile uprawy mają wydać zadowalający plon.
Profilaktyka
Podobnie jak w przypadku wszystkich innych uciążliwych chwastów, jedną z podstawowych metod pozwalających ograniczyć występowanie chwastnicy w uprawach jest profilaktyka. Bez jej stosowania, nawet chemiczne zabiegi ochrony mogą okazać się mało skuteczne lub zapewnić jedynie krótkotrwały efekt ochronny. Systematyczne odchwaszczanie zagonów oraz terenów przyległych do pól uprawnych (rowów, pasów ochronnych), nawożenie gruntów dobrze rozłożonym i przefermentowanym obornikiem oraz wykorzystywanie do siewu dobrej jakości materiału siewnego, pochodzącego z pewnego źródła (szczególnie w przypadku zbóż i traw), może pomóc skutecznie chronić uprawy przed tym groźnym chwastem. czytaj dalej...
