- 1/3
- Następne
Dymka to mała, młoda cebula przeznaczona do spożycia lub rozsady i uprawy dużych cebul. Doskonale sprawdzi się w przydomowym warzywniku, skąd będziemy mogli ją zbierać przez całe lato. Uprawiana w celu wykorzystania do rozsady zapewni wczesne plony dużych cebul i szczypioru.
Opis
W Polsce rośliny cebulowe (rodzina Alliaceae) to w większości rośliny dwuletnie. W pierwszym roku wytwarzają organ spichrzowy – jadalną cebulę, nazywaną główką. Ma ona kształt kulisty lub romboidalny. Młoda, drobna cebulka to właśnie dymka. U nasady jej główki znajduje się piętka, czyli właściwa łodyga. Stąd wyrastają liście (pochwy liściowe) i korzenie przybyszowe. Pierwsze liście odpadają podczas wegetacji, kolejne tworzą łuski ochronne, następne – najbardziej wewnętrzne – służą gromadzeniu zapasów. Te blaszki liściowe to jadalny szczypior. Cebula dymka ma kolor biały lub jasnokremowy.
Ze względu na swój delikatny smak i kruchy miąższ, ten rodzaj cebuli jest doskonałym dodatkiem wiosennych i letnich potraw. Jak każda cebula, stanowi źródło witamin A, B1, B2, C (szczypior), E, K i PP. Ponadto zawiera olejki eteryczne, wykorzystywane w medycynie. Powstrzymują one rozwój paciorkowców i gronkowców oraz niektórych bakterii, m.in. Salmonelli. Równie istotną dla zdrowia rolę odgrywają flawonoidy, z których najważniejszy – kwercetyna – ma działanie przeciwutleniające i przeciwnowotworowe oraz ogranicza zawartość cholesterolu we krwi. Cebula ma wysoką zawartość cukrów (ok. 9 %) i białka (1,4%). Zawiera też dużo wapnia i potasu, które działają odkwaszająco.
Dymki hodujemy z niektórych odmian cebuli zwyczajnej. Do uprawy dymki najlepiej nadają się odmiany wczesne, np.: „Efekt”, „Kristine”, „Rawska”, „Sochaczewska”, „Supra”, „Wolska” i „Błońska”. Wykazują one najmniejszą tendencję do pośpiechowatości (wczesnego wytwarzania pędów generatywnych, które pojawiają się w drugim roku uprawy cebuli) i są łatwe do przechowywania.
Wymagania
Rośliny cebulowe mają wysokie wymagania glebowe. Najlepsze efekty daje uprawa na glebie o wysokiej zawartości próchnicy, nie tworzącej skorup, o strukturze średniozwięzłej, najlepiej piaszczysto-gliniastej. Dobrze nadają się gleby czarnoziemne, brunatnoziemne i wapniowcowe. Stanowisko cebuli powinno być słoneczne. Należy ją uprawiać na otwartej przestrzeni, ponieważ duża przewiewność obniża ryzyko wystąpienia chorób grzybiczych. Przed siewem należy dokładnie rozdrobnić glebę i upewnić się, że nie ma na niej nierówności ani zagłębień. Podłoże powinno się charakteryzować dobrą pojemnością wodną i być wilgotne w momencie wysiewu. Przed posianiem lub zasadzeniem cebuli należy zadbać o dokładne usunięcie chwastów i kamieni. Musimy pamiętać, że cebula nie toleruje gleby kwaśnej – optymalny odczyn pH to 6,5-7. Można uprawiać ją również na glebach torfowych, jednak odczyn gleby powinien mieścić się w skali 5,5-6,5.
Cebula
Wysiew
Najodpowiedniejszy termin siewu cebuli na dymkę to III dekada kwietnia. Można siać ją wcześniej, nawet na przełomie marca i kwietnia, ponieważ nasiona kiełkują już w temperaturze 2-6°C. Lepiej jednak unikać wysiewu w marcu, gdyż w razie przymrozków cebula będzie bardziej narażona na porażenie grzybem. Zbyt późny wysiew z kolei niesie ryzyko gorszych wschodów – otrzymamy cebule małe i bączaste. Optymalna temperatura w okresie wzrostu cebuli i wytwarzania systemu korzeniowego to 10-16°C, a podczas tworzenia cebul – 16-21°C. Warzywo to znosi niewielkie spadki temperatury poniżej 0°C. W optymalnych warunkach możemy doczekać wschodu warzyw nawet po 18-20 dniach.
Odpowiednim przedplonem dla cebuli są ogórki, pszenica, jęczmień, dynia i rośliny strączkowe. Jeśli sadzimy cebulę na miejscu po warzywach motylkowych, nie trzeba jej nawozić azotem. Zaleca się unikać wysiewu cebuli po owsie, selerze, pietruszce, kukurydzy i roślinach psiankowatych oraz kapustnych. Nie powinno się siać cebuli w tym samym miejscu częściej niż co 3-4 lata. Słaby płodozmian zaowocuje pojawieniem się większej ilości chwastów oraz zwiększy ryzyko wystąpienia chorób i szkodników.
Niewskazane jest też sianie cebuli po ziemniakach, burakach cukrowych i pastewnych, marchwi i pietruszce ze względu na ryzyko wystąpienia węgorka niszczyka.
Na glebach żyznych sadzimy cebulę w drugim roku po rozrzuceniu obornika, na słabszych już w pierwszym. Przygotowania do wysiewu zaczynamy jesienią. Po zbiorze należy wykonać podorywkę, a następnie kilkakrotne bronowanie w celu zniszczenia chwastów. Późną jesienią wykonujemy orkę głęboką. Przed siewem należy ponownie zbronować ziemię, spulchnić ją i wyrównać.
Na potrzeby uprawy w ogrodzie lub na działce glebę spulchniamy i wyrównujemy pazurkami, a potem grabiami.
Kolejnym elementem, o który należy zadbać, jest odpowiednia jakość nasion. Warto wybrać nasiona o zdolności kiełkowania nie niższej niż 65% (najlepiej sięgnąć po nasiona klasy Ekstra I i II). Aby uzyskać obfity plon, powinniśmy przeznaczyć ok. 150-180 kg nasion na 1 ha. Nie zaleca się siewu rzutowego, ponieważ pozyskane w ten sposób cebule będą zbyt duże do uprawy dymki i wyrosną w nierównych odstępach, co utrudni zbiór. Na większych plantacjach nasiona cebuli można rozsiewać siewnikiem w 7 rzędach co 15 cm. Między rzędami należy zostawiać wolne pasy o szerokości 45 cm. Możemy zastosować także siew wstęgowy.
W takim wypadku szerokość wstęgi należy wyznaczyć na 5-7cm, a między wstęgami zostawić odstęp 15 cm. Przed wysiewem nasiona trzeba zaprawić w celu ułatwienia walki z chorobami i szkodnikami.
Na rynku dostępne są nasiona „Sanokate” holenderskiej firmy Royal Suis. Zawierają one środek ochrony roślin, oddzielony od nasion warstwą izolacyjną. Jeśli zdecydujemy się zaprawiać nasiona samodzielne, możemy użyć dostępnych na rynku środków, takich jak Oftanol T (50g na 1kg nasion) albo połączyć Marshal 25 ST (70g) i Apron 35 SD (1g). Na użytek domowy można siać cebulę ręcznie, w bruzdach o głębokości 1,5 cm. Odstępy między rzędami powinny wynosić 25-35 cm. Nasiona należy zasypać ziemią, którą następnie ugniatamy grzbietem grabi. Uprawę podlewamy konewką z gęstym sitkiem. Do wschodu nasion ziemia powinna być regularnie nawadniania. Gdy rośliny wykiełkują na wysokość 5 cm należy je przerwać co 3 cm, następnym razem, gdy osiągną wysokość 12-18 cm – co 9-12 cm.
Dymkę możemy zbierać przez całą wiosnę i lato do spożycia na surowo i jako dodatek do potraw.
Uprawa cebuli z dymki
Możliwa jest również uprawa dużych cebul z dymki. To wygodny sposób, gdyż nie wymaga przerywania ani przesadzania młodych roślin. Zajmuje też mniej czasu niż uprawa cebuli z nasion, co jest przydatne w rejonach Polski o krótszym okresie wegetacyjnym. Niestety dymki przechowują się gorzej niż nasiona, a ich uprawa zajmuje miejsce w ogrodzie lub na polu już w poprzednim sezonie.
Ponadto mogą tworzyć pędy nasienne. By tego uniknąć, przed posadzeniem należy przechowywać cebulki w chłodnym, suchym i bardzo jasnym miejscu lub zasuszyć w wysokiej temperaturze. Cebula pozyskana z dymki przechowuje się gorzej, niż wyhodowana z nasion.
Średni plon cebuli z dymki wynosi ok. 15 t z 1 ha. Gęstość sadzenia cebulek zależy od przeznaczenia dużych cebul. Na wczesny zbiór pęczkowy możemy zastosować duże zagęszczenie, 150-300 sztuk na 1m2. Sadzimy cebulki w czterech rzędach co 20-25 cm. Odległość między cebulkami powinna wynosić 5-6 cm, na późniejszy zbiór – 7-8 cm. Dymki sadzimy stopką do dołu, równo z powierzchnią ziemi lub 0,5 cm niżej. Jeśli sadzimy cebulę jesienią, jej wierzchołek powinien się znaleźć 3-4 cm pod powierzchnią.
Półtorej miesiąca po siewie przerywamy cebulę – zostawiamy jedną co 8-10 cm.
Pielęgnacja
Ważnym elementem opieki nad naszą uprawą jest niedopuszczenie do zaskorupienia gleby przez zraszanie lub płytkie bronowanie.
Pozostałe czynności pielęgnacyjne polegają przede wszystkim na walce z chwastami. Do odchwaszczania mechanicznego można stosować pielniki ciągnikowe lub ręczne. Należy bronować w poprzek rzędów, nie głębiej niż na 3 cm. Trzeba uważać, by nie wzruszyć kiełkujących cebulek, bo dojrzeją zbyt wcześnie. Odchwaszczanie należy przeprowadzać 3-4 razy w okresie wegetacji.< czytaj dalej...
