Bez czarny - właściwości, zastosowanie i uprawa

Jesteś tutaj:

Bez czarny - właściwości, zastosowanie i uprawa

3,8/5 (63 ocen)

Bez czarny (Sambucus nigra) to bardzo popularny krzew, spotykany nie tylko w naszych ogrodach, ale również w stanie dzikim na terenie całego kraju. Pochodzi głównie z Europy oraz Azji, dlatego dobrze znosi warunki klimatyczne, panujące w Polsce.


Cechy charakterystyczne i nazwy zwyczajowe


Krzew dość mocno się rozgałęzia i obficie okrywa intensywnie zielonymi liśćmi. Są one dość duże, zebrane po kilka na długich ogonkach liściowych, mają lancetowaty kształt i wyraźnie ząbkowane brzegi. Czarny bez zakwita zwykle w maju – czerwcu i kwitnie do lipca, roztaczając w tym czasie wokół siebie intensywną, niezbyt przyjemną woń. Jego drobne, kremowobiałe kwiatki zebrane są w duże, płaskie baldachogrona.

Jest jedną z roślin, która doczekała się wielu nazw zwyczajowych, a wśród najpopularniejszych można spotkać określenia: dziki bez, pospolity bez, bez biały, bzina, bzowina, bez lekarski, hyćka. Roślina wyrasta w formie rozłożystego krzewu i osiąga wysokość 5-10 m. Ze względu na niebywałą łatwość rozsiewania przez ptaki, traktowana czasem jako chwast dendrologiczny. Mimo to trudno odmówić jej niebagatelnego znaczenia w ziołolecznictwie.


Właściwości czarnego bzu


Czarny bez od wieków był ludziom znany i chętnie stosowany na różne dolegliwości, choć jego właściwości dopiero obecnie są badane i potwierdzane naukowo. Zarówno w kwiatach jak i owocach rośliny, stwierdzono występowanie wielu związków min.: garbników, pektyn, flawonoidów, steroli, kwasów organicznych oraz witamin (A, C, B6). Wśród substancji wykryto też związki toksyczne jak sambunigrynę czy glikozydy cyjanogenne, które mogą powodować zatrucia, o ile części rośliny będą spożywane w stanie surowym (szczególnie niedojrzałe owoce). W takiej sytuacji może dojść do ostrych zaburzeń ze strony układu pokarmowego (wymioty, biegunka, bóle brzucha). Te substancje tracą jednak swoje toksyczne właściwości po odpowiednim przetworzeniu (np. suszenie, gotowanie, smażenie).

Owoce bzu czarnego

Owoce bzu czarnego

Preparaty z czarnego bzu (głównie z dojrzałych owoców) poleca się na wiele schorzeń. Wewnętrznie działają przeciwzapalnie, napotnie, przeciwgorączkowo, przeciwbólowo, wykrztuśnie, moczopędnie, przeczyszczająco i odtruwająco. Podczas infekcji stymulują aktywność układu odpornościowego, działają też silnie antywirusowo (np. przy infekcji grypowej) oraz nieco słabiej przeciwbakteryjnie, wspomagają również właściwą przemianę materii w organizmie. Zewnętrznie stosuje się głównie wyciągi i napary z kwiatów, które działają przeciwzapalnie (np. do płukania gardła, stany zapalne skóry, owrzodzenia).

Mimo iż większość z nas może bez większego problemu korzystać z cennych właściwości czarnego bzu, osoby dotknięte alergiami, powinny przyjmować preparaty z tej rośliny z zachowaniem sporej ostrożności. Wśród substancji czynnych znajdują się bowiem białka, które u osób wrażliwych mogą wywołać reakcje alergiczne. Do zbioru należy wybrać dojrzałe owoce o czarnej barwie oraz białe kwiaty w początkowym okresie kwitnienia. Materiał zielarski można suszyć (zarówno kwiaty jak i owoce) lub też przetwarzać do postaci soku (owoce).

Bez czarny w okresie kwitnienia

Bez czarny w okresie kwitnienia czytaj dalej...

Koniecznie zobacz