- 1/4
- Następne
Aktinidia, Mini Kiwi (Actinidia) to jeden z ciekawszych gatunków pnączy uprawianych w naszym kraju. Rodzaj liczy sobie ponad 90 gatunków roślin i w większości obejmuje silnie rosnące pnącza egzotyczne. Aktinidie w naturalnym środowisku spotykane są głównie na terenie Azji Wschodniej (w rejonach o klimacie subtropikalnym oraz umiarkowanym), jednak w uprawie można je spotkać także w Europie, Ameryce oraz w Nowej Zelandii. Aktinidie często wydają jadalne owoce, ale największe i najsmaczniejsze, znane pod nazwą kiwi, można uzyskać jedynie z aktinidii smakowitej (Actinidia deliciosa). Trochę mniejsze, ale również atrakcyjne wydaje aktinidia chińska (A. chinensis). U pozostałych gatunków owoce są niewielkie i przypominają raczej duży agrest niż dorodne kiwi.
Wartości odżywcze owoców
Dojrzałe owoce w swoim składzie zawierają cenne witaminy (A, B, K, E oraz ogromne ilości witaminy C), sole mineralne (min.: wapń, żelazo, magnez, fosfor, cynk), kwasy (min. kwas foliowy i cytrynowy), błonnik oraz wiele innych, wartościowych substancji odżywczych. Ich spożywanie poleca się głównie osobom osłabionym oraz narażonym na częste przeziębienia i infekcje. Kiwi pomagają też złagodzić objawy paradontozy i chorób dziąseł. Owoców nie powinny natomiast spożywać osoby uczulone na enzymy z grupy peptydaz. Obrane ze skórki kiwi, najlepiej smakuje na surowo jako samodzielny owoc lub jako składnik owocowych i warzywnych sałatek, ale można je również suszyć oraz przygotowywać z nich marmolady, soki, przeciery, dżemy i kompoty.
Owoce aktinidii - mini kiwi
Gatunki uprawiane w Polsce
Ze względu na wysokie wymagania roślin oraz trudny klimat panujący w Polsce, na terenie naszego kraju uprawiane są głównie dwa gatunki pnącza: aktinidia ostrolistna (Actinidia arguta) i aktinidia pstrolistna (A. kolomikta). Pod osłonami lub w najcieplejszych rejonach kraju można też spotkać aktinidię chińską (A. chinensis).
Aktinidia ostrolistna (Actinidia arguta) jest najczęściej uprawianym w naszym kraju gatunkiem aktinidii, charakteryzującym się dobrą mrozoodpornością i silnym wzrostem (w Polsce ok. 7 - 10 m. dł., naturze ponad 20 m.). Jej pędy początkowo są delikatne i owłosione, później jednak drewnieją i pokrywają się gładką, brązową korą. Roślina rozwija duże, jajowate, gładkie, zielone, błyszczące z wierzchu liście o piłkowanym brzegu. Gatunek jest dwupienny (rzadko jednopienny) i kwitnie od końca maja do końca lipca, a jego pachnące, drobne kwiaty, zebrane w groniaste, biało-zielonkawe grona. Jesienią z zapylonych kwiatów żeńskich rozwijają się średniej wielkości (dł. ok. 3 – 5 cm.), gładkie i zielone owoce. Wśród odmian uprawnych tego gatunku znajdują się: „Weiki” (dwupienna, silnie rosnąca, dość odporna na mróz, o niewielkich owocach, dojrzewająca w październiku), „Geneva” (odmiana żeńska, plenna, dojrzewająca we wrześniu i wydająca nieduże, ale bardzo smaczne i słodkie, zielone owoce, których skórka pokryta jest czerwonawym rumieńcem), „Issai” (odmiana jednopienna, słabo rosnąca, średnio wytrzymała na mróz, we wrześniu wydająca nieduże, smaczne, zielone owoce).
Aktinidia pstrolistna (A. kolomikta) – często uprawiany w Polsce gatunek (najbardziej odporny na mróz), dorastający do ok. 2 – 4 m. wys. (w naturze ponad 15 m.). Jego pędy są giętkie i wijące się, dlatego potrzebują solidnej podpory. Kora krótkiego pnia oraz zdrewniałych pędów jest brązowa i pokryta licznymi przetchlinkami. Liście są zielone, eliptyczne, wydłużone i zaostrzone na końcu, a ich blaszka posiada ostro piłkowane brzegi. W odpowiednich warunkach liście mogą zmieniać barwę na białą lub różową. Roślina jednopienna, ale rozdzielnopłciowa (kwiaty męskie i żeńskie na jednym osobniku), wydająca białe, przyjemnie pachnące kwiaty. We wrześniu z zapylonych kwiatów żeńskich rozwijają się małe, zielone, soczyste owoce (dł. ok. 2 cm.). Wśród uprawianych odmian znajdują się głównie: „Ananasowa Miczurina” (silnie rosnąca, owoce drobne, wydłużone, walcowate, o ciemnozielonej, lekko żebrowanej skórce i smacznym, soczystym miąższu z ananasowym posmakiem) i „Klara Zetkin” (rosnąca silnie, wydająca jasnozielone owoce o słodkim miąższu, dojrzewające pod koniec sierpnia).
Aktinidia chińska (A. chinensis) – gatunek najbardziej wrażliwy na niskie temperatury, rzadko spotykany w Polsce i polecany głównie do uprawy pod osłonami. Posiada długie, wijące się pędy, osiągające długość ok. 8 m. oraz duże, zielone, owłosione od spodu liście i pomarańczowo-żółte kwiaty (roślina jest zwykle dwupienna). Owoce duże, mięsiste i smaczne, najbardziej zbliżone wyglądem do typowego kiwi (skórka pokryta delikatnymi włoskami).
Sadzenie aktinidii
Wymagania uprawowe
W naszym kraju uprawa aktinidii nie jest łatwa, ale warto się jej podjąć, gdyż uzyskanie z roślin własnych owoców daje dużą satysfakcję, a ulistnione, wijące się pędy oraz urocze kwiaty pnącza, mogą być oryginalną ozdobą ogrodu. W gruncie można uprawiać jedynie dwa gatunki: aktinidię ostrolistną i aktinidię pstrolistną, gdyż tylko one są w stanie wytrzymać spadki temperatur do – 25 °C (pstrolistna nawet do - 30°C). Rośliny wymagają bardzo dobrej, żyznej, bogatej w składniki odżywcze i głęboko uprawionej gleby, która powinna być również przepuszczalna i wilgotna (nie mokra) oraz posiadać lekko kwaśny odczyn pH. Słabsze podłoże przed sadzeniem roślin powinno zostać wzbogacone dobrze rozłożonym obornikiem lub kompostem. Dla aktinidii należy też wybrać ciepłe, osłonięte od wiatru, widne stanowisko, na którym rośliny nie będą narażone ani na nadmierne zacienienie ani na ostre słońce (np. wystawa zachodnia lub południowo-zachodnia). Jeśli planujemy uzyskać z roślin owoce, w ogrodzie musimy posadzić albo odmiany jednopienne albo egzemplarze męskie i żeńskie (kwitnące w tym samym czasie). W drugim przypadku wystarczy jedna roślina męska na 6 - 7 egzemplarzy żeńskich. Rośliny z reguły nie chorują i nie padają ofiara szkodników. czytaj dalej...
